Aanleiding voor de online bijeenkomst was de constatering van de BMK dat traditionele gemeenschappen verdwijnen: ‘ieder voor zich’ is de norm geworden. ‘Bestaande tegenstellingen worden sterker waardoor groepen niet meer naast elkaar maar tegenóver elkaar komen te staan. De coronamaatregelen van het afgelopen jaar hebben de voortschrijdende individualisering alleen maar versterkt en de meest kwetsbare gezinnen, kinderen en jongeren zijn het hardst geraakt.’ Als maatschappelijke partij vertaalt de BMK dergelijke actuele ontwikkelingen naar wat dit betekent voor haar opdracht. Én vraagt zich af: ‘wat is hier onze verantwoordelijkheid en wat kunnen wij doen zodat alle kinderen erbij blijven horen en genieten van optimale kansenontwikkeling?’ Honderd BMK-leden zijn samen met Micha de Winter in dit onderwerp gedoken.

Keerzijde

Volgens De Winter is de keerzijde van deze gezinsopvoeding dat het de coalitievorming van opvoeders rondom het kind belemmert. ‘Veel ouders slagen er maar ten dele in om in hun eentje alle ballen in de lucht te houden en kunnen steun gebruiken. Centrale vragen voor de maatschappelijke kinderopvang zijn: Wat hebben ouders en gezinnen nodig om kinderen te laten opgroeien en voor te bereiden op de wereld van de toekomst waarin zij zullen leven? En: Wat hebben kinderen nodig om op een goede manier op te groeien? Eén van de antwoorden daarop is bondig samengevat in het Afrikaanse gezegde: it takes a village to raise a child. Maatschappelijke kinderopvang vervult een belangrijke rol in het versterken van deze pedagogische Civil society, ofwel; de sociale netwerken rondom gezinnen en kinderen, die opvoeding en ontwikkeling faciliteren.’

‘Rijke sociale netwerken’

‘Kinderen hebben belang bij een coherente samenhang van de diverse relaties om hen heen waarin goed wordt samengewerkt tussen ouders en professionals’, aldus Micha de Winter. ‘Dit is echter niet altijd het geval. Terwijl in opvoeding én ontwikkeling juist de kwaliteit van relaties tussen de diverse opvoeders een essentiële rol speelt. En de Covid-pandemie heeft daarbij ook nog eens de meeste impact op de meeste kwetsbare gezinnen.’

Langetermijnperspectief

De Winter licht toe: ‘Alle ouders en kinderen hebben pedagogische coalities nodig. Dit zijn gezaghebbende gemeenschappen waar meerdere volwassenen zich betrokken voelen en die coherent zijn. Het is schadelijk voor kinderen als echte samenhang ontbreekt. Daarom moeten ouders en andere opvoeders samen nadenken over wat zij belangrijk vinden voor hun kinderen en een lange termijn perspectief hebben op ontwikkeling en democratisch burgerschap.’ De Winter stipt aan hoe belangrijk het is hierbij gebruik te maken van de hulpmiddelen die in een gemeenschap aanwezig zijn om de gezins-en sociale organisatie vorm te geven. Denk aan elementen als de kwaliteit van sociale relaties, groepslidmaatschap, formele en informele netwerken, gedeelde normen, vertrouwen, wederkerigheid en inzet voor de gemeenschap.

Maatschappelijke opdracht en de Civil society

De opvoeding van kinderen reikt verder dan de verantwoordelijkheid van ouders, vindt ook de BMK. Voor deze brancheorganisatie is kinderopvang hechte samenwerking met andere partijen een essentieel onderdeel van de coalitie rondom het kind. De BMK zoekt daarom de samenwerking met onderwijs en zorg, de wijk, gemeenten, sportverenigingen of Jantje Beton, Unicef, NOC*NSF, Stichting Lezen & Schrijven, Number 5 Foundation en WomenINC. De maatschappelijke kinderopvang is hierin volgens de BMK een vanzelfsprekende partner omdat de maatschappelijke opdracht een structurele en stabiele samenwerking met gemeenten en andere partijen waarborgt.

Segregatie

Een tweede publiek belang waar de maatschappelijke kinderopvang aan bijdraagt is het voorkomen van segregatie. Kinderen uit verschillende segmenten van de samenleving komen elkaar nauwelijks tegen, leren elkaar niet kennen en leren niet hoe je samenleeft met verschillen. Maatschappelijke breed toegankelijke kinderopvang voor alle kinderen van 0 tot en met 12 jaar en zonder financiële drempels voor ouders, kan daar een prachtige verbindende rol in spelen, vindt de BMK.

Kinderopvang en marktwerking?

De visie van Micha de Winter op de taak van kinderopvang: ‘Kinderopvang is een publieke zaak die als taak heeft opvoedingsnetwerken rond kinderen te versterken en bijdraagt aan de community-vorming rond de opvoeding. Kinderopvang is een sociaal pedagogische basisvoorziening die bijdraagt aan het voorkomen van segregatie op voorwaarde dat alle kinderen toegang hebben. Daarnaast leren kinderen op de kinderopvang omgaan met diversiteit en brengt ouders met elkaar in aanraking. Kortom, kinderopvang leent zich niet voor marktwerking omdat juist het principe van toegang voor alle kinderen, ook van niet-werkende ouders, essentieel is. En dat kan alleen als niet de markt maar de kwaliteit van de opvoedingsnetwerken leidend is.’

Financiering

Micha de Winter zegt daarom ook over het huidige financieringssysteem van de kinderopvang, dat hij het een wangedrocht vindt. ‘Een publieke zaak leent zich niet voor de markt en vanuit die doelstelling geredeneerd is het onzin om verschillende financieringsstromen te hebben’. Hij is voorstander van twee dagen kosteloze toegang tot de kinderopvang. ‘Dat is van groot belang voor het realiseren van optimale ontwikkelingskansen en neemt financiële drempels weg. Daarnaast vind ik de rol die maatschappelijke kinderopvang speelt in de Civil Society essentieel. Maatschappelijke kinderopvang is een actieve, lokale partner rondom het kind maar mag zich veel sterker profileren in die hoedanigheid.’

Dit is een samenvatting van een artikel van Hélène Smid en Ellen Monteban van de Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang. Het complete artikel is hier te lezen