Loes Ypma heeft een voorgeschiedenis in het onderwijs (docent, voorzitter van Verus, een grote vereniging van christelijke en katholieke scholen) en de politiek (Tweede Kamerlid voor de PvdA en wethouder in Woerden en Almere). Zij vindt dat we werk moeten maken van een systeem waarbij kinderen de meest optimale ontwikkelingskansen krijgen. ‘Een inclusieve voorziening, waar ieder kind gebruik van kan maken, kan groeien en zich ontwikkelen. Kinderen zijn van nature nieuwsgierig en sociale wezens. Ze leren in relatie tot anderen. Als je dat niet kan bieden, mis je enorme kansen. Zeker voor de 260.000 meest kwetsbare kinderen, die deel uitmaken van gezinnen onder de lage inkomensgrens.’ 

Geen financiële drempels

‘De domeinen kinderopvang, zorg, onderwijs en welzijn gaan steeds meer in elkaar overlopen, met een focus op preventie,’ zegt ze. ‘Daar past dus niet bij dat we een pedagogische voorziening als kinderopvang alleen beschikbaar en toegankelijk maken voor kinderen van werkende ouders. Daar past ook niet bij dat er voor kinderen met een zorgvraag en hun ouders geen opvang is. En tenslotte zouden er geen financiële drempels moeten zijn in de toegang tot kinderopvang; die moet beschikbaar zijn voor alle kinderen van 0 tot 12 jaar. Het jonge kind van nu speelt straks een belangrijke rol. Ieder jaar dat we er niet in slagen die sterke basis op orde te hebben, leidt tot extra kosten op andere plekken in de samenleving.’ 

Verschillen

Als je Loes Ypma vraagt naar wat zij als grote verschillen ziet tussen kinderopvang en primair onderwijs, zegt ze: ‘Pedagogisch medewerkers kunnen echt één op één kijken naar wat een kind nodig heeft. Ze sluiten aan op de interesses en ontwikkeling van het kind. Ze hebben ook een veel nauwere relatie met de ouders; vroeger via het schriftje en nu via de app. In het onderwijs wordt er meer naar groepen gekeken.’ 

Divers aanbod

Ypma zegt fan te zijn van onderwijspedagoog Gert Biesta. ‘Volgens hem zijn er verschillende rollen in de opvoeding en scholing van kinderen: kwalificerend, socialiserend en persoonsvorming. De eerste rol past het onderwijs, maar in de laatste twee zie ik ook vooral een belangrijke rol voor de kinderopvang. Het maakt niet uit of ze kiezen voor toneel, bso of sport: dat is de kracht van het diverse aanbod binnen de kinderopvang. Het is een interessante manier om naar de toekomst kijken vanuit de belangen van het kind: wat is er nodig?’ 

Geen blauwdruk

De BMK is een warm voorstander van IKC-vorming maar draagt geen voorkeur uit voor de vorm daarvan. ‘De discussie over integrale organisaties versus tweehoofdig leiderschap binnen IKC’s spelen volop in het bestuur, zegt ze lachend. ‘We hebben daar interessante gesprekken over. Maar ik ben niet van de blauwdrukken. Ik zie dat je op verschillende manieren een IKC goed kunt organiseren, of je dat nu vanuit een integrale of twee aparte organisaties doet. Ik zie in het onderwijs gelukkig ook veel bestuurders met grote waardering en kennis van de kinderopvang.’  Maar, voegt ze toe, ‘ik zie ook wel plekken waar dat beter kan, meer gelijkwaardig. Het zou goed zijn als het onderwijs meer de toegevoegde waarde van kinderopvang ziet. Ook gemeenten kunnen hierbij een rol spelen, bijvoorbeeld in hun regierol als het gaat om huisvesting en als vanzelfsprekende partner in de keten rondom het kind. Daar zou de kinderopvang meer bij betrokken kunnen worden.’ 

Drie stappen

In de politiek en de sector kinderopvang speelt op landelijk niveau de discussie hoe het stelsel zich de komende jaren moet ontwikkelen en of kinderopvang al dan niet ‘gratis’ moet worden. De BMK heeft hierop een duidelijke visie. ‘Komende kabinetsperiode een goede start voor iéder kind van 0-12 jaar realiseren, door een algemeen toegangsrecht, voor ten minste twee dagen per week. En in de volgende kabinetsperiode dit toegangsrecht met meer dagen uitbreiden.’  Ze schetst hoe de BMK in drie stappen naar een ander kinderopvangstelsel wil toegroeien. ‘De eerste stap is de arbeidseis laten vallen, zodat alle kinderen van 0-12 jaar toegang krijgen. Als je de arbeidseis loslaat en niets doet aan de inkomenstabel, kost dat € 310 miljoen. Die stap zou een nieuw kabinet binnen een paar maanden kunnen nemen. De tweede stap in de periode 2021-2025:  twee dagen opvang voor alle kinderen van 0 -12 jaar zonder financiële drempels voor alle inkomens of in ieder geval de laagste en middeninkomens. De derde stap in de periode 2025-2029: het aantal dagen voor alle kinderen van 0-12 jaar uitbreiden naar 4/5 dagen toegangsrecht en de financiële drempels voor alle inkomens wegnemen (een nul-tarief) door collectieve, publieke financiering.’  

Nultarief

BMK hoopt dat de politiek minimaal durft te kiezen voor een nultarief voor twee dagen per week, voor alle inkomens tot anderhalf keer modaal. Zo verdwijnen de financiële drempels voor de lagere en midden inkomens. ‘We hebben dit laten doorrekenen door SEO: dat is een investering van € 930 miljoen. Als je de financiële drempel ook voor de hogere inkomens wegneemt, is de publieke investering € 2,4 miljard. Het kan dus prima uit als je de ontwikkeling van kinderen en hun ouders stimuleert! Dat verdien je dubbel en dwars terug doordat de onderwijskansen van kinderen en hun latere kansen op de arbeidsmarkt verbeteren door meer ontwikkeltijd. En je verdient het terug omdat  ouders meer uren gaan werken. Kinderopvang is voorwaardelijk voor ouders om te kunnen werken en carrière te kunnen maken en brengt ontspanning in het drukke leven van jonge gezinnen, die te maken hebben met hoge prijzen voor huur- en koopwoningen.’

Directe financiering

Daarnaast wil de BMK naar een systeem van directe financiering. ‘Het huidige systeem is te complex en foutgevoelig. Dat past niet goed bij de huidige arbeidssituatie van veel ZZP’ers, mensen met flexwerk of wisselende arbeidscontracten. De perceptie bij ouders is nu dat kinderopvang heel duur is, terwijl je veel terugkrijgt aan toeslagen. Deze perceptie stimuleert ouders niet om hun kinderen meer ontwikkelingskansen te bieden en zelf meer te gaan werken. Met directe financiering zie je als ouder wat je echt betaalt voor de kinderopvang.’ We zullen moeten toegroeien naar een ander stelsel, zegt Ypma, ‘want dit is best een grote stap. Als je kinderen meteen 4- 5 dagen opvang tegen een nultarief biedt, levert dat uitdagingen in de sector op die we mogelijk niet meteen kunnen oplossen. Wij zeggen: zet de nu direct haalbare stappen, zet de toegang open voor alle kinderen, laat de arbeidseis direct vallen. En biedt komende kabinetsperiode twee dagen toegang voor alle kinderen, zonder financiële drempels. Het belang van de kinderopvang in de publieke en politieke opinie wordt beter gezien dan ooit. Dit is het moment om stappen te zetten, op weg naar een toekomstbestendig stimulerend stelsel voor de toekomst.’

Samenwerking

‘Geen sector kan zo goed samenwerken op lokaal niveau, denk aan verenigingen en welzijnswerk, cultuureducatie, sport, huiswerkbegeleiding; dat kunnen we misschien wel beter dan het onderwijs die overbelast raakt door extra taken. Er zijn prachtige cultuur-, sport en natuurbso’s. En er moet ook ruimte zijn voor concepten waarin onderwijstijd en brede talentontwikkeling vloeiend in elkaar overlopen. Ouders kunnen de keuze maken wat het beste bij hen en hun kinderen past. Een pedagogische voorziening waar hun kind zich het beste thuis voelt is belangrijk. Passend bij de interesse en ontwikkelingsfase. Als ieder kind kan genieten van de verrijking van ontwikkelingskansen door toegang tot de bso, draagt dit enorm bij aan de kansengelijkheid. Maar dit betekent niet dat er een eenheidsworst aan voorzieningen moet komen; de BMK wil die diversiteit juist behouden.’