Als je een professional bent die werkt op een school of de kinderopvang, kan het zijn dat ook jij weleens zo’n onthulling (self-disclosure) hebt gehoord. In de praktijk gebeurt het helaas te vaak dat zo’n bekentenis niet wordt herkend of zelfs wordt gebagatelliseerd. Of de onthulling wordt wél opgepakt, maar op de verkeerde manier – waardoor het kind verder op slot raakt en het vertrouwen alleen maar meer wegglipt.
Een cadeautje
Daarom moeten we enorm alert zijn op onthullingen en ze vooral serieus nemen. Maar wat moet je nou precies doen als je zo’n self-disclosure te horen krijgt?
Zo’n onthulling kan het begin zijn van een verandering voor het kind. Een onthulling is een cadeautje. Kinderen die onveiligheid opgroeien zijn daar over het algemeen gesloten over. Daarom kan zo’n onthulling, hoe terloops misschien ook gebracht, een enorme openbaring zijn. Maar te vaak wordt er met een onthulling niet zorgvuldig omgegaan. De bekentenis wordt bijvoorbeeld niet serieus genomen, waardoor het moment bijna onopgemerkt voorbijgaat. Of er wordt juist opgepakt buiten het kind om, waardoor het kind in nog grotere onzekerheid terecht komt. Met als effect? Dat het kind leert dat je er maar beter niet over kunt praten, want je wordt toch niet serieus genomen.
Wat moet je doen?
Wat moet je nou precies doen als een kind je met zo’n self-disclosure in vertrouwen neemt?
- Neem de onthulling serieus
De eerste stap is het herkennen en serieus nemen van de onthulling. Het is niet aan jou om te bepalen of een onthulling klopt of niet klopt. Dat oordeel laat je over aan bijvoorbeeld Veilig Thuis of de zedenpolitie. Dus jij hebt je handen vrij om goed naar het kind te luisteren en de juiste stappen te nemen.
Als je de ‘uitverkorene’ bent van een kind dat jou een onthulling doet, dan ben je misschien bang om dat vertrouwen te beschamen. Het kind wil misschien niet dat zijn ‘geheim’ bekend wordt. En is bang voor de gevolgen. Maar als jij pijn in je buik krijgt van zo’n onthulling, dan moet je er wat mee. Je kunt en mag als professional geen geheimhouding afspreken met het kind.
Acute onveiligheid
Sinds 2019 is het afwegingskader toegevoegd aan de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Dat betekent dat je in het geval van acute onveiligheid dit moet melden bij Veilig Thuis. Andere tekenen van acute onveiligheid kunnen zijn: ‘Mijn vader slaat mijn moeder in elkaar.’ Of: ‘Als we naar Turkije op vakantie gaan ben ik bang dat ze me gaan uithuwelijken.’ Je moet bij zo’n onthulling dus echt aan de slag. Maar ik kan me voorstellen dat je daar twijfels en dilemma’s bij hebt. Er zijn gelukkig wel handvaten die jou als professional op weg helpen.
- Geef het kind regie
Wat je bijvoorbeeld wel kunt en moet doen, is het kind (voor zover als mogelijk) de regie geven. Dat betekent dat je het kind eerlijk op de hoogte stelt van de acties die je wilt ondernemen, én dat je het kind daarin meeneemt. Je zegt bijvoorbeeld: ‘Ik moet dit bespreken met je ouders, want ik maak me zorgen. Wanneer denk jij dat een goed moment is om dat te doen?’
Door wél te handelen, ook al vindt dat kind het moeilijk, geef je onbewust de boodschap mee dat volwassenen kinderen beschermen en serieus nemen. Die gesprekken zorgvuldig voeren kun je gelukkig leren!
Gouden kans
Een self-disclosure is vaak bij uitstek een gouden kans die niet vaak voorkomt, maar die je met beide handen moet aanpakken. Vaak hoor ik dat professionals de onthulling niet als zodanig herkend hebben, of er mee blijven rondlopen. Vaak wordt er niet overlegd met collega’s of Veilig Thuis. Maar het zorgvuldig omgaan met een onthulling van een kind is teamwork. Het is goed om voorzichtig te zijn, maar het is cruciaal dat je hoe dan ook handelt. Jouw acties kunnen ertoe leiden dat de geweldsspiraal doorbroken wordt.
Wil je er nog meer over weten? Luister dan naar de podcast ‘Onthulling als een cadeautje’. Je leert ook wat je kunt doen als een kind iets níet wil vertellen, omdat je geen geheimhouding kunt garanderen.
Heb je een onthulling gehoord? Blijf er niet mee rondlopen maar bespreek het met je collega’s. Stap allereerst naar de Aandachtsfunctionaris Huiselijk Geweld en Kindermishandeling in jouw organisatie.
