‘Het onderwijs moet meebewegen met de maatschappelijke en stedelijke ontwikkelingen’, concludeert het BBO, de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs. Om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen krijgt de stad daarom minder scholen en komen er coördinerende leerkrachten en niet-bevoegde professionals voor de klas. ‘Het klassieke onderwijsbeeld waarin we een leerkracht voor één klas zetten, gaat verdwijnen’, zegt De Pinth, één van de schoolbestuurders. ‘We zijn ouders er ook al gestaag op aan het voorbereiden en willen nu ook aan de stad vertellen wat er gaat veranderen.’

In het ‘nieuwe onderwijs’ krijgen leerlingen les van wisselende professionals, zoals kunstenaars, accountants en musici én is er een bevoegde leerkracht met een coördinerende rol. Volgens de schoolbesturen zorgt dit er ook voor dat de ‘druk van de ketel gaat’ en er meer ruimte komt voor bijvoorbeeld lesvoorbereidingen. De Pinth: ‘We zien nu dat de regelingen waarmee we experimenteerden of als noodoplossing werden gebruikt, de nieuwe realiteit worden.’

‘Als kunstenaars de rol van leerkrachten gaan overnemen zullen de opbrengsten, die volgens sommige lijstjes toch al niet zo best zijn in Nederland, verder afnemen’, las ik als reactie. En ook:’Het vak van leerkracht wordt nog verder uitgehold’. Er was zelfs ergens een demonstratie van tientallen leerkrachten in de hoofdstad, las ik bij de Algemene Onderwijsbond.

Mijn ervaringen in kindcentra

Ik heb eerlijk gezegd toch vooral positieve ervaringen met de inzet van kunstenaars voor de groep. In ‘mijn’ voormalige (brede) scholen kwamen kunstenaars, musici, (top)sportmensen, ouders en buurtbewoners lesgeven of over hun beroep vertellen tijdens een workshop. Op enig moment hadden we ook een docent Frans: een bewoonster uit de buurt. Geïnteresseerde bovenbouwers die dus Frans kregen van iemand anders dan de eigen leerkracht. Als ik oud-leerlingen tegen kom hebben ze het er nog over, en ja, die lessen van buitenstaanders waren betekenisvol en droegen bij aan de persoonlijke vorming van leerlingen. Ook omdat die externe mensen met veel kennis, liefde en passie les gaven. Het plezier spatte eraf en kwam daardoor ook indirect het reken- en taalonderwijs ten goede. Die aanpak zou in deze tijd helemaal aansluiten bij de rijke schooldag, een pilot van het ministerie van OCW, om tot meer variatie en afstemming in het schoolaanbod te komen door de samenwerking met de buitenwereld te zoeken.

In de wereld komen

Een belangrijk doel van de brede scholen en kindcentra is juist om de wereld binnen te halen en die wereld tegemoet te treden om zo de ontwikkeling van kinderen te verbreden en verrijken. Onderzoek heeft eerder uitgewezen dat inclusieve teams binnen brede scholen en kindcentra, dus samengesteld uit verschillende sectoren en met een breed scala aan expertises, zowel voor kinderen als medewerkers een meerwaarde heeft.

En ik ken ook nu, in 2023, prachtige voorbeelden van kindcentra waar externen succesvol ingezet worden. In Almere is bijvoorbeeld een Sterrenschool waar alle groepen structureel eens in de zoveel tijd een hele dag een programma draaien met bijvoorbeeld kunstenaars, sportmensen en natuurkenners. De leerkracht is vrij geroosterd voor andere taken, of werkt thuis. En op een Amsterdamse brede school draaien medewerkers van een grote bank al jaren structureel mee in het lesprogramma en zijn zij wekelijks aan de slag met kinderen om hun woordenschat te helpen vergroten. Wat een verrijking van je onderwijs, en wat een mooie manier voor kinderen om – zoals Gert Biesta het zo mooi kan zeggen –  in de wereld te komen! Mits, maar dat lijkt me vanzelfsprekend, je het als school wel goed organiseert en communiceert.

De reacties kwamen zuur en zeurderig op mij over. Wellicht was het de toon van het artikel die een dergelijke negatieve reactie opriep? Of past dit nou eenmaal in de tijdsgeest en is het trendy om bestuurders als ondeskundig en als niet- wetend- wat- er- in- de- praktijk- speelt-af te schilderen? Ik las in één van de reacties namelijk de uitspraak dat ‘bestuurders blijkbaar geen idee hebben wat ervoor nodig is om onze kinderen de nodige bagage bij te brengen’. Dat vind ik wel erg zwart-wit. Ik ken heel wat bestuurders in het primair onderwijs die ooit zelf voor de klas gestaan hebben, ronduit de meeste zelfs.

Bewustwording

Ik las in een oude uitgave van het Landelijk Steunpunt Brede Scholen vanmorgen een uitspraak van voormalig WRR-lid Peter van Lieshout. Hij stelde in 2015, tijdens een door ons georganiseerd symposium, dat brede scholen en IKC’s bij uitstek de plek zijn voor innovatie en groei, juist door de brede teamsamenstelling en betrokkenheid met de wereld er omheen. ‘Juist brede scholen en kindcentra moeten het onderwijsdebat stimuleren’, was zijn pleidooi. Laten we daarvan als kindcentra bewust zijn, en daar waar kan de aansprekende, inspirerende voorbeelden en ervaringen delen. Om mensen, ouders en burgers ook de andere kant van het nieuws te laten zien. Een glas is half leeg, maar altijd ook half vol. Het is maar wat je wilt zien. En natuurlijk ook om mensen te verleiden in onderwijs en opvang te komen werken: dat is een heel belangrijke en gewenste bijvangst die je niet hebt als je alleen maar de negatieve berichten leest.

En geloof het of niet, toen ik het genoemde artikel in Het Parool nog eens over las, viel mijn oog op de naam van de auteur. En wat blijkt? Zij is een oud-leerling van mij! Dus haar ga ik zeker ook nog mailen om te kijken of er wellicht ook een keer een praktijkverhaal over kunstenaars op een kindcentrum gepubliceerd kan worden. Dus als je goede ervaringen hebt met kunstenaars, en alle andere onderwijs-verrijkende volwassenen in school: laat het me vooral weten. We kunnen met jullie verhalen alle kennis, enthousiasme en inspiratie delen!