Deze en andere vragen zijn gesteld tijdens een commissievergadering van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Vervolgens hebben andere fracties daar weer op gereageerd. In een nota geeft minister Asscher van Sociale Zaken antwoord op de vragen over de harmonisatie.

Meerwaarde harmonisatie

Om te beginnen wil de VVD van de minister nog eens weten waarom harmoniseren in de kinderopvang- en peuterspeelzaalbranche noodzakelijk is. Minister Asscher begint met uit te leggen dat de financiële toegankelijkheid van beide voorzieningen nu niet gelijk is. Werkende ouders krijgen voor de ene voorziening (kinderdagverblijf) wel kinderopvangtoeslag en voor de andere (peuterspeelzaal) niet. ‘Dit brengt grote verschillen tussen gemeenten met zich mee. In de ene gemeente is de peuterspeelzaal voor deze groep duurder, in de andere gemeente niet. De financiële toegankelijkheid zou niet sturend mogen zijn in de keuze die ouders maken. Bovendien leidt dit soms tot een oneerlijke concurrentie tussen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk.’

De harmonisatie heeft voor peuterspeelzaalhouders ook administratieve consequenties. Minister Asscher van Sociale Zaken legt uit welke dit zijn. Ook legt uit hoe de GGD zich voorbereidt op het toezicht na de harmonisatie. Lees meer

Financiering

Uit een onderzoek van Buitenhek blijkt dat de groep werkende ouders die nu gebruikmaakt van peuterspeelzaalwerk voor hun kind hoog is: 50 procent. Het idee is dat ouders na de inwerkingtreding van de harmonisatiewet ook voor kortdurende opvang op de peuterspeelzaal kinderopvangtoeslag aan kunnen vragen. Voor het Rijk nemen de kosten toe, daarom vervalt de structurele bijdrage van 35 miljoen euro aan het peuterspeelzaalwerk. Daar komt bovenop dat het Rijk 60 miljoen euro structureel uitkeert aan gemeenten om het bereik van peuters voor voorschoolse voorzieningen te vergroten. Ook kinderen die buiten VVE-middelen of kinderopvangtoeslag vallen, kunnen met dit geld een aanbod op een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf krijgen.

Keuzevrijheid ouders

VVD en D66 vragen of dit niet te koste gaat van keuzevrijheid in het aanbod. Asscher stelt de fracties gerust dat uit gemeenten waar de voorzieningen al geharmoniseerd zijn, nog altijd behoefte is aan kortdurende opvang op de peuterspeelzaal. Ook werkende ouders hebben deze behoefte. De PvdA vraagt of de wet daadwerkelijk gaat leiden tot meer integratie tussen kinderen, maar Asscher antwoordt dat dit niet een primair doel van de harmonisatiewet is. Het kan wel tot dit effect leiden nu ouders hun keuze voor het type opvang niet meer hoeven te baseren op financiële afwegingen. D66 wil nog weten of het karakter van beide voorzieningen in stand blijven. Asscher zegt dat dit het geval is.

Gratis kinderopvang

Partijen zoals de PvdA laten blijken de harmonisatie nog niet verregaand genoeg te vinden. Zo informeert de PvdA-fractie naar de mogelijkheid om kinderopvang in de toekomst helemaal gratis aan te bieden. Mogelijk is het wel, denkt Asscher, maar ook dat dit een ‘enorme investering vanuit het Rijk vergt en een forse ingreep in het voorschoolse stelsel betekent’. Maatregelen zoals het aanpassen van de wet het het toeslagsysteem zijn niet haalbaar voor 1 januari 2018. Ook wijst Asscher op een gebrek aan feitelijke kennis over de meerwaarde van kinderopvang voor alle kinderen. ‘Voor kinderen met een risico op achterstand zijn de baten van voorschoolse opvang wel bewezen. Maar de baten voor de ontwikkeling van alle kinderen zijn minder duidelijk en moeilijk te kwantificeren.’

SER-advies

Het CDA vraagt zich ook af of de Harmonisatiewet een opstapje is richting een allesomvattende voorziening. Asscher benadrukt dat dit wetsvoorstel helemaal los staat van het SER-advies om te komen tot één geïntegreerd aanbod voor peuters en later ook oudere kinderen. Ook D66 stelt vragen en verwijst naar ditzelfde SER-advies.

Knelpunten gemeenten

Tot sluit blijkt dat sommige fracties zich zorgen maken over de toegang en het inkomenseffect van de harmonisatie. Uit de al geharmoniseerde gemeenten blijkt dat het voorschoolse aanbod ook toegankelijk blijft voor gezinnen die geen aanspraak hebben op kinderopvangtoeslag. Op dit moment is de regering wel bezig met mogelijke knelpunten voor gemeenten bij de Harmonisatiewet. Er is onder andere naar de gemeente Rotterdam gekeken. De Kamer wordt binnenkort over de uitkomsten geïnformeerd.

Arbeidsmarktinstrument

De harmonisatie van de financiële stromingen gaan de SP en de PvdA niet ver genoeg. Zij vragen zich allebei af waarom er niet voor gekozen is om ook de financiering van niet-werkende ouders via het Rijk te organiseren. Minister Asscher legt uit dat aan de traditionele rolverdeling tussen Rijk en gemeenten niet getornd is. ‘De kinderopvangtoeslag is in 2005 in het leven geroepen als een essentieel arbeidsparticipatie-instrument. Gemeenten spelen daarentegen van oudsher een belangrijke rol in het voorschoolse stelsel.’

Uutarieven kinderopvang en peuterspeelzaal

De uurtarieven van peuterspeelzalen in geharmoniseerde gemeenten zijn vaak hoger dan van de kinderopvang. Dat is logisch omdat peuterspeelzalen hun vaste kosten over minder uren kunnen uitsmeren dan kinderopvanglocaties die langere openingstijden hebben. De VVD vraagt de minister of hij iets kan zeggen over het kostprijsverschil. ‘In een aantal gemeenten waar peuterspeelzalen al zijn omgevormd is gezocht naar mogelijkheden om de kostprijs omlaag te brengen. Een van die mogelijkheden is dat peuterspeelzalen naast kortdurend ook langdurend aanbod kunnen verzorgen. Ook kunnen peuterspeelzalen op een slimme manier de samenwerking zoeken met de bso en zo een betere kostenspreiding voor bijvoorbeeld huisvesting realiseren.’

Download hier de nota van minister Asscher over de Harmonisatiewet