Tekst: Karin Broeren.

‘Een pm’er vertelde me onlangs heel blij: “Ik heb veel aan de Gordonmethode gehad. Ik hoef niet meer constant politieagent te spelen op de groep. Het geeft zoveel rust en ruimte!” Dat is natuurlijk heerlijk om te horen’, vertelt Annemiek Waage enthousiast als ik vraag hoe pm’ers de Gordonmethode ervaren. ‘Als ik over de methode vertel tijdens één van mijn trainingen, krijg ik vaak als eerste reactie van pm’ers: “Oja, de ik-boodschap.” Maar deze methode is zoveel meer dan alleen die ‘ik-boodschap’.’

Van theorie…

Het doel van de Gordonmethode is op een respectvolle manier communiceren met kinderen, waarbij de behoeften van de ouder of verzorger én het kind centraal staan, en waarin conflicten zo worden opgelost dat niemand het gevoel heeft dat hij verliest. De methode is toepasbaar op kinderen van alle leeftijden, maar natuurlijk pas je je communicatie aan per leeftijd. Het is overigens een groot misverstand dat je bij deze methode het kind altijd maar zijn zin geeft. ‘Het komt neer op een aantal basisregels’, legt Annemiek uit. ‘Je luistert actief naar het kind, je toont begrip, je praat vanuit de ik-boodschap, je probeert de oorzaak van bepaald gedrag te achterhalen en je zoekt naar oplossingen voor beide partijen. Ook geef je het kind een compliment als hij of zij iets goed gedaan heeft. Wat ook goed werkt en binnen deze methode past is ‘niet mogen’ ombouwen naar ‘wél mogen’. De regels zijn bijvoorbeeld ‘rustig lopen’ in plaats van ‘niet rennen’ of ‘om de beurt praten’ in plaats van ‘niet door elkaar praten’.
En wat moet je juist níet doen als je volgens de Gordonmethode wil werken? ‘Oordeel niet over het gedrag van een kind, schreeuw niet tegen het kind, zet je macht niet in en zet geen straffen en beloningen in. Straffen en belonen werkt alleen op korte termijn; het kind gaat bepaalde dingen doen of laten om de verkeerde redenen.’

… naar praktijk

Dat klinkt natuurlijk leuk in theorie, maar hoe werkt dit precies in de praktijk? Annemiek: ‘Stel, een kind springt de hele tijd op de bank. Word dan niet boos, roep niet zuchtend “is het weer zover?” en dreig niet met “als je het nog één keer doet, dan…” Je zet dan namelijk je macht in – je dreigt met straffen -, je oordeelt over het gedrag – “is het weer zover?” -, je kijkt niet naar de oorzaak en biedt geen oplossing.’

Hoe je dit dan wel aanpakt? ‘Je vraagt: “Vind je het zo leuk om op die bank te springen? Dat snap ik, dat is ook leuk.” Je luistert dan actief en toont begrip. Vervolgens leg je rustig in de ik-vorm uit waarom dat niet mag (“maar ik wil niet dat je op de bank springt, want dan wordt hij vies”), en zoekt een oplossing (“je mag wel op dit oude kussen springen!”). Vervolgens kun je het kind nog een compliment geven als hij of zij goed luistert en op het kussen gaat springen.’

Daarnaast is het volgens de pedagoge belangrijk dat je probeert te achterhalen waar bepaald gedrag vandaan komt bij een kind. ‘Bij kleine kinderen op een kinderdagverblijf en peutergroep kun je dit doen door goed te observeren – wat soms een uitdaging is op een drukke dag op de opvang, dat realiseer ik me. Bij het kind dat op de bank wil springen zie je misschien wel dat hij heel veel energie heeft dat hij kwijt moet. Dan kun je ‘m ook andere actieve spelletjes aanbieden. Op de bso kun je naast observeren ook gesprekken voeren met het kind.’ Ook wordt volgens Annemiek onderschat wat het effect van de omgeving veranderen kan zijn. ‘Als je merkt dat een aantal kinderen bijvoorbeeld steeds ruziemaakt om één autootje, haal het dan weg of zorg dat je er meer van hebt. Of als de kinderen steeds iets pakken waar ze niet aan mogen zitten, leg het dan ergens waar ze niet bij kunnen. Zo simpel is het soms.’

Tijd + moeite =  beloning

Natuurlijk kost het tijd en moeite om oude patronen te doorbreken en je eigen gedrag als pm’er te veranderen. ‘Dat vraagt een hoop zelfreflectie. Het is een interessante zoektocht: vraag jezelf continu af waarom een situatie niet liep zoals je hoopte en wat je eigen aandeel hierin was. Durf ook te lachen om je eigen ‘fouten’ en verwacht niet dat je de methode in één avond onder de knie hebt. Ik hoor vaak van pm’ers dat het complimenten geven aan kinderen ze goed afgaat en ze ook direct een positief effect merken. Hetzelfde geldt voor het aanpassen van de omgeving. Wat ze in het begin vaak lastig vinden is om geen oordeel aan negatief gedrag te hangen. Bovendien vraagt deze manier van communiceren soms veel van je geduld, en op hectische dagen is dat moeilijk.’

Maar na verloop van tijd hebben volgens Annemiek de pm’ers die ze traint zich de methode vaak zo eigen gemaakt, dat het heel natuurlijk gaat. ‘Dan hebben ze eigenlijk niet eens meer door dat ze volgens deze methode werken. Het fijne van Gordon voor kinderen is dat ze zich begrepen voelen. Iedereen wil zich serieus genomen voelen en iedereen wil erkenning. Als kind wil je je eerder aan de regels houden als je snapt waarom die er zijn, en als je hebt mogen meedenken – veel meer dan wanneer je klein gehouden wordt. Zo ontstaat er uiteindelijk meer rust op de groep.’

Annemiek Waage spreekt tijdens het congres Topsprekers op maandag 10 november over de Gordonmethode. Wil je daar bij zijn? Klik hier >>