Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Zo kun je de hersenontwikkeling van jonge kinderen stimuleren

In de eerste drie levensjaren wordt een belangrijk fundament gelegd in de hersenontwikkeling van kinderen. ‘Als je dat later nog moet repareren, dan kost dat ontzettend veel moeite’, zegt Cathy van Tuijl, onderzoeker Hogeschool Saxion en Universiteit Utrecht. Hoe stimuleer je als pedagogisch professional die ontwikkeling?
zo-kun-je-de-hersenontwikkeling-van-jonge-kinderen-stimuleren
sewcream / stock.adobe.com

In het kader van de Brain Awareness Week, die loopt van 14 tot en met 22 maart 2022, gaat het Expertisecentrum Kinderopvang in gesprek met een van haar onderzoekers: Cathy van Tuijl, die gespecialiseerd is in het brein van jonge kinderen.

Dat brein wordt deels gevormd door genetische aanleg, vertelt Cathy in een interview met het Expertisecentrum Kinderopvang. ‘Met die basis kom je op de wereld. Maar daarna moet er nog een heel bouwwerk worden opgezet. Zodat je op latere leeftijd goed kunt functioneren. Communiceren, denken, je gedrag en motoriek beheersen. Daarvoor is een breed palet aan ervaringen nodig.’

Eerste drie jaar

Daarbij zijn de eerste drie levensjaren, ook wel de eerste duizend dagen genoemd, essentieel. Cathy: ‘Dan wordt het fundament gelegd. Als je dat later nog moet repareren, omdat het kind te weinig aandacht heeft gehad, dan kost dat ontzettend veel moeite. Kernbegrip in deze ontwikkeling is sensitieve responsiviteit.’

Sensitieve responsiviteit

Sensitieve responsiviteit geeft aan in hoeverre de opvoeder/professional de signalen van een kind opvangt, juist interpreteert en er effectief op reageert. ‘Het betekent dat een ouder of professional adequaat reageert op de behoefte van het kind. Bij de jongste kinderen is dat vooral verzorging en aandacht. Iets oudere kinderen gaan de omgeving verkennen, dan is het belangrijk om te reageren op wat ze ontdekken. Volwassenen moeten dit proces stimuleren. Gebeurt dat niet, dan stopt de ontwikkeling.’

Ontwikkeling kinderbrein

Wat gebeurt er in de hersenen wanneer een kind zich ontwikkelt? ‘Het brein bestaat uit allerlei circuits. Zo is er een circuit voor emotie, voor motorische vaardigheden, voor logisch nadenken, taal, geheugen, gedragscontrole. Die circuits moeten met elkaar samenwerken. Want als je bang bent – een emotie – moet je ook kunnen wegrennen – een motorische vaardigheid. De ontwikkeling zorgt ervoor dat al die circuits met elkaar worden verbonden.’

Wat kunnen professionals doen?

Als professional in de kinderopvang kun je die ontwikkeling stimuleren, legt Cathy uit. ‘Kinderopvangprofessionals kunnen veel bereiken met serve & return-vaardigheden. Denk aan tennis. Wanneer je serveert, krijg je de bal meteen weer terug. Het gaat voortdurend heen en weer. Zo zouden professionals ook met kinderen moeten omgaan. Dat vereist allereerst dat ze heel goed observeren. Waar gaat de aandacht van een kind naartoe? Vervolgens is het aan de professional om daarop te reageren – serve & return. De professional kan er woorden aan geven, of samen met het kind naar een object kijken, of er iets mee doen. Je neemt heel even de beurt over, en daarna geef je het kind de kans om daar weer op te reageren. Zo zou je een object kunnen aanreiken, zodat het kind ermee kan spelen. Zolang het maar duidelijk in reactie is op de aandacht van het kind. Dat is soms nog best lastig te lezen.’

Signalen herkennen

Daarbij is het van belang dat professionals de signalen leren herkennen. ‘Als het kind nog heel jong is, beweegt het met de armen en benen wanneer het enthousiast wordt. Op dat soort reacties moet je letten. Als ze ouder zijn, zijn ze vaak zelf in staat om naar een bepaalde hoek te lopen en materiaal te kiezen waar ze belangstelling voor hebben. Of ze reageren op muziek door te gaan dansen. Ook daar kun je op inspelen. Alles om ervoor te zorgen dat je ze stimuleert in waar ze aandacht voor hebben.’

Kansrijke start

Als professional zorg je er zo mede voor dat een kind een kansrijke start krijgt. Cathy: ‘Je geeft kinderen de kans om blijmoedig de wereld te verkennen, terwijl ze tegelijkertijd iets leren. Zo krijgt het kind zelfvertrouwen. En de hechtingsrelatie tussen de volwassene en het kind wordt versterkt. Daarnaast is het belangrijk dat we kinderen de tools geven die ze later in de samenleving nodig hebben. Taal, motorische activiteiten, het benoemen van emoties.’

Lees het volledige interview op de website van het Expertisecentrum Kinderopvang >>

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.