De eerste ontmoeting was in Rotterdam. Ik was daar als gespreksleider tijdens een meerdaagse online conferentie, georganiseerd door de Interlandelijke taskforce Kinderrechten. De titel van het congres was Our children, our future. Een van de gespreksthema’s was de sociale impact van covid-19 op kinderen in het hele Koninkrijk der Nederlanden. Gastspreker bij mij aan tafel was Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek en maatschappelijke opvoedingsvraagstukken.

De Winter was onder andere uitgenodigd omdat hij deel uitmaakte van de werkgroep Sociale impact van de coronacrisis, een commissie die rechtstreeks advies uitgebracht heeft aan de regering.

Impact van covid

In de rapportage van deze werkgroep staat te lezen dat herstel van de ‘village’, als belangrijke oplossing voor de impact van Covid op kinderen en gezinnen wordt gezien. Denk daarbij aan de school, sport, vrije tijdsvoorzieningen en toegankelijkheid van de vrije ruimte. Een andere conclusie van de werkgroep is dat ouders de steun van de omgeving heel hard nodig hebben.

Handelen

De Winter introduceert zowel in de rapportage als tijdens zijn bijdrage tijdens de conferentie het begrip ‘agency’. Daarmee wordt het vermogen en de bereidheid bedoeld om in een sociale situatie te kunnen en te willen handelen. Zowel individueel als gemeenschappelijk. Mensen hebben er behoefte aan om gehoord te worden, ertoe te doen. Jonge mensen hebben hoop en perspectief nodig. Dit gevoel van agency is belangrijk voor de ontwikkeling van actief democratisch burgerschap maar blijkt ook een belangrijke factor te zijn die welbevinden en gezondheid bevordert.

De Winter maakte dat concreet door te schetsen wat die ‘village’ zou kunnen doen. Hij sprak over een pedagogiek van hoop, daarbij geïnspireerd door Lea Dasberg’s uitspraak: Jonge mensen hebben hoop en perspectief nodig, optimisme en levenslust. Dit sluit aan bij zijn afscheidsrede.

HOOP

De letters van het woord hoop staan volgens De Winter, voor een palet van acties: 

• Handelingsperspectieven cultiveren
  Dat doe je bij voorkeur door kinderen en jongeren een onderzoekende en nieuwsgierige houding aan te leren, en ze toe te rusten om zelf en met elkaar op onderzoek uit te gaan naar achtergronden, bronnen, argumenten en mogelijke oplossingen.

• Onderbreken van impulsieve oordelen
  Probeer samen andere oplossingen te vinden dan geweld, dat, ook bij kinderen altijd op de loer ligt. Zo leren kinderen dat je het met elkaar oneens kunt zijn, boos op elkaar mag zijn en toch bij elkaar kunt horen als leden van dezelfde gemeenschap.

• Optimisme voorleven
  Er is inmiddels veel onderzoek dat laat zien dat je van een gezonde dosis optimisme gelukkiger, gezonder en slimmer wordt. Ouders, docenten en al die andere opvoeders –ook politici die dat optimisme weten te stimuleren krijgen absoluut waar voor hun geld, want de revenuen zijn inderdaad onmiskenbaar. Het lijkt daarbij van groot belang om kinderen te laten zien dat juist de rangschikking van feitenmateriaal tal van verschillende interpretaties mogelijk maakt.
• Participatie bevorderen
  De kunst is om kinderen en jongeren zo toe te rusten dat ze straks met elkaar in staat zijn die toekomst vorm te geven. Daar hoort in een democratische rechtsstaat zeker ook bij dat jonge mensen leren strijden voor hun idealen.

Online IKC-dag

De tweede ontmoeting was online. Met de PO-Raad hadden we een online IKC-dag op locatie georganiseerd over Anders Organiseren. Binnen het thema Samenwerken met de omgeving wordt Anders Organiseren gezien als innovatieve ontwikkeling en als middel om beter in te kunnen spelen op personeelstekorten. De PO-Raad maakt in dit project deel uit van het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs. Ook dit platform stimuleert samenwerken in de village, maar dus weer vanuit een heel andere invalshoek.

Plek voor ieder kind

Mijn derde en laatste ontmoeting was in Almere. Op mijn kantoor was ik op zoek naar een bepaalde brochure. Tot mijn oog viel op de al wat oudere, maar meer dan ooit relevante publicatie Plek voor ieder Kind. Een bewerkte versie van een lezing die Dr. Jeannette Doornenbal in 2016 uitsprak tijdens het Brede Schoolcongres, de voorloper van de Landelijke IKC-dag.

Doornenbal neemt als vertrekpunt het – in het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind vastgelegde – recht om als kind mee te mogen doen, mee te tellen en te leren. Lukt het ons, zo legt Jeannette Doornenbal ons als lezer voor, om hier handen en voeten aan te geven? Conclusie is vervolgens: ‘Het is een complexe opdracht waarvoor het onderwijs onmogelijk in haar eentje verantwoordelijk kan worden gesteld. Het is een gezamenlijke opgave die goed wordt uitgedrukt in het Afrikaanse, inmiddels wat sleetse, gezegde ‘It takes a village to raise a child’.

Levenslust

Mocht u behoefte hebben aan wetenschappelijke onderbouwing, inspiratie, onderzoek om nog eens te lezen hoe belangrijk het is om samen te bouwen aan die village? Pak dan één van de beschreven artikelen. Ze bieden stuk voor stuk volop inspiratie en onderbouwing om met enthousiasme en vanuit urgentie voort te bouwen aan die village. Als het lukt met een vleug hoop, perspectief, optimisme en levenslust. Want dat is in het belang van alle kinderen.