Directeur/bestuurder Peter-Paul Rijnkels van Welluswijs noemt de samenwerking pril, maar concreet. ‘We zijn een IKC in oprichting. We beginnen met opvang en onderwijs in één gebouw en samen bouwen we een IKC. Dat is geen gelopen race, geen uitgekristalliseerd concept, maar we gaan richting één visie, één pedagogisch verhaal en één team. We willen een doorlopende ontwikkelingslijn met één programma.’

Er komt geen blauwdruk voor de 14 schoollocaties. ‘Het worden geen klonen van elkaar. Elk IKC heeft zijn eigen omgeving en zijn eigen kleur. Maar op sommige punten is het handig om hetzelfde systeem te gebruiken. Het volgsysteem van het onderwijs bleek ook goed bij kinderopvang te passen, waardoor ze nu op elkaar aansluiten. Dat leidt tot één digitaal systeem voor allemaal.’

Peter-Paul Rijnkels

Eerste stap

De eerste stap is komend voorjaar het tekenen van een samenwerkingsovereenkomst. ‘Dat maakt het makkelijker voor beide besturen en Raden van Toezicht om te gaan samenwerken. We moeten nog veel ontwikkelen en de naam IKC verdienen in de komende jaren. Het liefst gooi ik alle programma’s en initiatieven in één ton, waaruit we de beste kiezen. In een andere ton zou ik alle rollen willen gooien, van Intern Begeleider, directeur, pedagogisch medewerker en leerkracht tot pleinwachter, overblijfmoeder en pleisterplakker. Dan husselen we alles door elkaar en komen tot een totaal nieuw dagprogramma. We willen helemaal opnieuw beginnen met de vraag: hoe laten we het kind ten volle tot recht komen?’

Topstichting

De volgende stap is de oprichting van een nieuwe ‘topstichting’ met daarin bestuurders van kinderopvang en school. Zij vertegenwoordigen de achterliggende twee stichtingen voor kinderopvang en school, waar het personeel direct onder valt. Rijnkels: ‘Stichtingen A en B hebben elk hun eigen begroting, want financieringsstromen blijven gescheiden. In het begin blijven alle bestuurders en Raden van Toezicht aan, zodat de hele achterban meedenkt en meepraat. Na een jaar kan je het aantal RvT-leden langzaam afbouwen tot een gewenste omvang.’

Twee kapiteins?

Hoe groot is het risico van twee kapiteins op één schip in de topstichting? ‘Het IKC krijgt één kapitein die eindverantwoordelijk is en samen met het team bouwt aan een IKC’, zegt de Welluswijs-directeur. ‘De topstichting telt twee bestuurders, die elk verantwoordelijk zijn voor hun eigen stichting en samen voor de nieuwe topstichting. Het allerbelangrijkste in de constructie: er moet ruimte zijn voor open gesprekken, ruimte om te experimenteren. Ons IKC is een work in progress.’

Voordelen

De voordelen? ‘We geloven in dit concept. Als kindcentrum ben je veel effectiever, kom je veel meer tot de kern van kindontwikkeling dan wanneer je naast elkaar functioneert. We zijn enorm complementair aan elkaar; in opvolging van leeftijd, programma, personeel. Het is bijvoorbeeld zonde dat wij vier jaar lang informatie verzamelen over een kind en dan bij de overdracht van school horen: “Bedankt, maar wij doen onze eigen begintoets.” Het is zonde dat al onze kennis verloren gaat. Binnen een IKC ken je het kind en gebruik je alle informatie om het kind een vliegende start te laten maken op school. Bovendien ziet het kind geen drempel richting onderwijs, het is een stap vooruit. Je kent de school, de juf kent jou. Zo krijg je van 0 tot 13 één prachtige doorgaande lijn.’

Eén team

Hoewel achter de schermen medewerkers onder hun eigen stichting vallen, heeft Rijnkels toch één team voor ogen. ‘We hameren op brugfuncties. Ik zie één IKC-team van mbo’ers en hbo’ers. De mbo’ers begeleiden kinderen als een soort rode draad door de hele dag heen en hbo’ers richten zich bijvoorbeeld specifiek op instructietaken. We zijn al begonnen met het veranderen van functies. Op één school hebben we de term “clustermanagers” geschrapt. Er is nu een algemeen directeur, onder wie een arrangeur Onderwijs en een arrangeur Opvang vallen. Zij vullen samen de programma’s in van de dagarrangementen. Zo zijn beide takken van sport vertegenwoordigd.’

Niet serieus

In IKC’s klinkt soms de klacht dat de onderwijshoek de pedagogisch medewerkers niet serieus neemt. Is dit een obstakel? ‘Opvang en onderwijs zijn inderdaad nog twee werelden. Je hoort een leerkracht een pedagogisch medewerker “fijne vakantie” wensen voor de kerstvakantie. Hij vergeet dat kinderopvang niet met vakantie gaat. Of er wordt een opvang-school-overleg gepland en de organisator ontdekt dat de kinderopvang daar geen taakuren voor heeft, waardoor de vergadering maar een uurtje mag duren. Kinderopvang heeft een andere kijk op tijd, want er moet worden verdiend en je moet de bkr-regels volgen. Een ander groot verschil is het zelfvertrouwen. Leerkrachten zijn overtuigd van hun eigen kunnen, pedagogisch medewerkers veel minder. Kinderopvang van tegenwoordig is kneitergoed, maar dat zelfvertrouwen is pm’s nooit geleerd.’

Rijnkels is echter optimistisch. ‘Als je vraagt waarmee we kinderen kunnen helpen, dan vallen alle reserves en houdingen weg. Dan gaan onderwijsharten en kinderopvangharten bloeien, praat niemand meer over niveaus en ontstaat er enorme energie.’

Christelijk

Wat opvalt in Hardenberg is dat een neutrale kinderopvangorganisatie samenwerkt met protestants-christelijk onderwijs. ‘Dat is inderdaad een punt van discussie’, zegt Rijnkels. ‘Chrono is geografisch de meest logische keuze voor ons en had nog geen kinderopvangpartner. Daarom zijn we twee jaar geleden met hen verkennende gesprekken aangegaan. Maar die vraag is wel gesteld: krijgen wij dan een christelijke signatuur? We willen immers zoveel mogelijk de programma’s aan elkaar smeden. Het compromis is dat we als Welluswijs geen denominatie willen, maar wel werken met Nederlandse waarden en normen en daarbij horen tradities zoals sinterklaas en een kerstviering.’

Zorgpartners

Alle 14 Chrono-locaties worden een IKC, meestal met Welluswijs, soms met kinderopvangpartners waarmee al werd samengewerkt. Ook zorgpartners zoals logopedie en fysiotherapie worden bij de kindcentra betrokken, maar Rijnkels is daarover voorzichtig. ‘Dat is razend waardevol, maar gewoon nog te vroeg. We werken al met logopedie en dat is prima, maar ik waak ervoor om de IKC-vorming nu al breder te trekken.’

Het is allemaal niet morgen voor elkaar, maar het draagvlak op de locaties is groot. ‘We deden recent een rondje langs alle scholen en kinderopvang. Iedereen wil meedoen, is overtuigd van de meerwaarde. Maar de ene locatie begint al, terwijl een andere locatie liever eerst een tussenstap neemt. Het kan jaren duren.’

Voorbeelden van beginnende IKC’s in Hardenberg zijn basisschool Bloemenhof, die vorige zomer samen met Welluswijs ‘IKC in oprichting’ werd. Een ander voorbeeld is de combinatie van school de Marsweide en kinderopvang de Matrix. Deze IKC-in-wording heeft nu een gezamenlijk managementteam en werkt waar mogelijk samen.

Zure appels

Het wordt niet eenvoudig, geeft Rijnkels toe. ‘We moeten het vuur blijven aanwakkeren en zullen best door een paar zure appels moeten heen bijten. Tegelijkertijd wordt het onderwerp IKC door overheden en politici steeds meer opgepikt. Zij voelen deze grondstroom waarin kinderopvang en onderwijs naar elkaar toegroeien.’

De grootste hobbel? ‘Wetgeving. De wetgever loopt achter de feiten aan. Twee wetten, twee cao’s, dat staat in de weg. Toch is er genoeg ruimte om concreet te beginnen, mede dankzij gedogende gemeenten, daarom springen wij in het diepe. De meerwaarde van IKC’s is groot; je kunt over langere tijd de ontwikkeling van een kind stimuleren. We zijn op een punt gekomen waarin kinderopvang zo goed is geworden, dat we de aansluiting kunnen maken naar het onderwijs.’

Niet verstikkend

Hij plaatst tot slot een kanttekening. ‘Er is geen ontkomen aan; de wetgever zal iets bedenken voor IKC’s. Maar tegelijkertijd hoop ik dat er ruimte wordt gelaten voor initiatief. Niet zoals met de wet IKK waarbij je aan zoveel bepalingen moet voldoen dat het alleen nog maar verstikkend werkt. Maar dat er iets gaat veranderen, staat buiten kijf. Er zijn zoveel voordelen voor het kind, dat het doodzonde is om het te laten liggen.’