In het coalitieakkoord staat het voornemen om de vergoeding voor de kinderopvangkosten voor alle huishoudens te verhogen naar 95 procent, aldus Buitenhek in de bijdrage Coalitieakkoord: fata morgana of wenkend perspectief. Nu nog krijgen de huishoudens met de hoogste inkomens een vergoeding van slechts 33 procent en betalen zij zelf 67 procent. De eigen bijdrage voor die groep daalt dus van 67 naar 5 procent.
Voor de laagste inkomens is die aanpassing minder gunstig. Die betalen nu slechts 4 procent van de rekening en dat wordt volgens de tekst van het akkoord opgehoogd naar 5 procent.
Niet meer arbeidsparticipatie
Het scenario dat nu is gepresenteerd is niet nieuw, aldus Buitenhek. Het lag al eerder op tafel in het Eindrapport Scenariostudie Vormgeving Kindvoorzieningen dat eind 2020 verscheen. Toen was het plan om de ouderbijdrage voor alle huishouden op 4 procent te zetten en dat is nu dus kennelijk 5 procent geworden.
Het CPB heeft dat scenario doorgerekend en de gevolgen voor de overheidsfinanciën, de werkgelegenheid en de inkomensongelijkheid in beeld gebracht. In die notitie geven zij aan dat de maatregel met name leidt tot het inruilen van de informele ‘opa en oma’ opvang door formele kinderopvang en dat de maatregel niet leidt tot meer arbeidsparticipatie. De maatregel levert dus ook geen extra werknemers op die kunnen worden ingezet om de personeelstekorten in de kinderopvang te verminderen.
Personeelstekort
Dit alles roept de vraag op hoeveel extra aanmeldingen de branche te wachten staat en hoeveel extra medewerkers nodig zijn om aan die groeiende vraag te voldoen. Nu al kampt de kinderopvang met enorme personeelstekorten, worden groepen noodgedwongen gesloten vanwege gebrek aan personeel en geldt er inmiddels een coulanceregeling voor de wettelijke kwaliteitseisen.
De voorgaande kabinetten hebben geen best track record als het gaat om het inschatten van gedragseffecten voor de kinderopvang, aldus Buitenhek. Vijftien jaar geleden werd de impact van de verlaging van de ouderbijdrage enorm onderschat. Ook bij de bezuinigingsronde op de toeslag die daarop volgde zat het volgende kabinet er substantieel naast. Het is dus even de vraag of dit kabinet toekomt aan die volgende ambitie.
Ik begrijp de analyse, en als medewerker werkzaam in de kinderopvang maak ik me ook zorgen om de personeelstekorten. Maar ik zou ook stil willen staan bij het, toch wel historisch te noemen moment, dat kinderopvang wordt erkend als instrument om de ontwikkeling van kinderen te ondersteunen. Niet alleen de sector zelf maar ook de samenleving vind op deze manier investeren in kinderen vanaf het eerste moment essentieel. Wat meer af van de lappendeken aan opvang voor kinderen lijkt mij goed.
Prima om kritisch te blijven, maar zoals Buitenhek zelf ook zegt, de details van het coalitieakkoord moeten nog worden uitgewerkt. Laten we dus vooral ook kijken naar de kansen en dit zien als een eerste stap in de goede richting. Er wordt snel alleen gereageerd op wat we niet goed vinden. Dat lijkt me niet de beste manier om vooruit te gaan.
Simon Hay
pedagoog KindeRdam