Bewegen is gezond, blijkt uit een groot aantal onderzoeken. Maar wat zijn de effecten van bewegen op cognitieve functies en leerprestaties van kinderen in het basisonderwijs? Deze vraag stond centraal in het onderzoek Slim door Gym, dat het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) in 2015 startte i.s.m. het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Hersenstichting.

Slimmer door gym?

De onderzoekers deden eerst een uitgebreid literatuuronderzoek. Daaruit concludeerden ze op dat uit meerdere studies blijkt dat fysieke activiteit positieve effecten oplevert voor aandacht, executieve functies, schoolprestaties en de hersenen. Eén beweegsessie verbetert de aandacht van kinderen, terwijl meerdere beweegsessies gedurende een aantal weken de aandacht, executieve functies en schoolprestatie verbetert, bevelen de onderzoekers op basis van hun literatuurstudie aan.

De positieve effecten konden ze echter niet reproduceren in een experiment dat zij vervolgens deden, bestaande uit twee verschillende bewegingsinterventies bij kinderen in het basisonderwijs. Kinderen uit groep 5 en 6 van 22 basisscholen werden daarvoor ingedeeld in verschillende interventiegroepen. Ze kregen veertien weken lang, vier keer per week, aangepaste lessen bewegingsonderwijs. De ene interventiegroep volgde intensieve bewegingsactiviteiten, de andere combineerden fysieke activiteit met een cognitieve uitdaging. De controlegroep volgde twee keer per week de reguliere gymlessen.

De bewegingslessen die de onderzoekers hebben uitgevoerd, bleken geen effect te hebben op aerobe fitheid, motorische vaardigheid, BMI, cognitieve functies en de schoolprestaties spelling, rekenen en lezen. De onderzoekers plaatsen een kanttekening dat de bewegingslessen regelmatig vervielen, wat gevolgen zou kunnen hebben gehad voor de uitkomsten van het onderzoek.

Houd rekening met verschillen kind

Naar aanleiding van het experiment doen de onderzoekers ook enkele aanbevelingen. Zo raden ze aan om bij het ontwerp van bewegingslessen rekening te houden met verschillen tussen kinderen, zoals de fitheid van het kind, het niveau van cognitieve functies en schoolprestaties van kinderen. ‘De achtergronden van het kind en zijn beginsituatie zouden een basis moeten vormen voor een aanbod van bewegingslessen op maat. Elk kind heeft zijn eigen benadering nodig.’ De intensieve bewegingsinterventie uit het experiment bleek bijvoorbeeld beter te werken bij relatief fitte kinderen. De cognitief uitdagende bewegingsinterventie werkte beter voor minder fitte kinderen.

Projectgroep Slim door Gym

De studie Slim door Gym is uitgevoerd door een projectgroep afkomstig van respectievelijk het Centrum voor Bewegingswetenschappen (Universitair Medisch Centrum Groningen), de afdeling Onderwijskunde (Rijksuniversiteit Groningen) en de afdeling Klinische Neuropsychologie (Vrije Universiteit Amsterdam). Daarnaast zijn experts geraadpleegd van de afdeling Neurowetenschappen, Universitair Medisch Centrum Groningen. De afdeling Radiologie, VU Medisch Centrum, Cito (Arnhem), de afdeling Gedragswetenschappen (Radboud Universiteit Nijmegen) en het instituut voor Sportstudies (Hanzehogeschool Groningen).

Lees het volledige rapport: Slim door Gym. Effecten van fysieke activiteit op cognitie van kinderen in het primair onderwijs>>