Om een veilige omgeving te bieden aan de kinderen in de kinderopvang en aan je collega’s is het belangrijk om gedragsregels te hebben. Natuurlijk wil je voorkomen dat jij of je collega’s over elkaars grenzen gaan en over de grenzen van kinderen. Maar als het gebeurt, is het ook goed om het te signaleren en er op een juiste manier mee om te gaan. Edith Geurts van Augeo Foundation geeft acht belangrijke punten.
-
Weet wat grensoverschrijdend gedrag is
Grenzen liggen voor iedereen ergens anders. Wat door de een als agressief bestempeld wordt, valt voor de ander best mee. Het is lastig om het begrip grensoverschrijdend gedrag precies af te bakenen, maar gedrag dat voor een kind onprettig en ongewenst is, is sowieso grensoverschrijdend. De beleving van het gedrag, wat het kind erbij voelt, is dus altijd heel belangrijk. Weet dat grensoverschrijdend gedrag psychisch, lichamelijk en seksueel zijn. Het kan gaan om pesten, uitschelden, slaan of schoppen, seksuele toenaderingen en seksuele intimidatie. -
Als je een ‘niet-pluis’-gevoel hebt, wees dan alert en neem het serieus
Niet altijd is grensoverschrijdend gedrag heel duidelijk zichtbaar. Als je een ‘niet-pluis’-gevoel hebt, kun je daaraan niet meteen conclusies verbinden, maar je moet het wel serieus nemen. Reageert een kind gespannen op je collega of heerst er een gespannen sfeer rondom je collega? Wees alert op andere signalen en handel volgens het protocol van je organisatie. Robert M. tekende bijvoorbeeld bloemetjes op de buik van kinderen. Achteraf bleek dat meerdere collega’s dat wel eens hadden gezien en er een vreemd gevoel bij hadden. Maar ze deden er niets mee. -
Bespreek kleine overschrijdingen direct
Omdat grensoverschrijdend vaak heel subtiel kan zijn, is het goed om het meteen te bespreken, zodat het geen grotere vormen kan aannemen. Kleine overschrijdingen zijn onder meer: de arm om een kind slaan, foute grapjes maken of een kind gekke namen geven. Het is belangrijk dat je je collega op een respectvolle manier aanspreekt, concreet benoemt wat je hebt gezien en aangeeft wat je vervolgens gaat doen. Bijvoorbeeld als je je collega hebt horen schreeuwen tegen Mees, dan kun je zeggen: ‘Ik schrok ervan hoe jij tegen Mees schreeuwde. En Mees ook, zag ik. Ik vind dat onze leidinggevende dat moet weten. Ga jij dat zelf vertellen? Ik wil best met je mee. Anders doe ik het zelf.’ -
Praat structureel met kinderen over veiligheid
Om een veilige omgeving voor kinderen te creëren, is het belangrijk dat ze zich bewust zijn van hun eigen gevoel van veiligheid. Als je regelmatig open met de kinderen praat over gevoelens van (on)veiligheid binnen de instelling is een voorwaarde. Stel vragen als: wat betekenen veiligheid en onveiligheid voor hen? In welke situatie voelen ze zich veilig? En welke niet? Wat doen ze als ze zich onveilig voelen? -
Wees alert op ander gedrag van kinderen
Gedrag dat over de grenzen van kinderen gaat, heeft grote gevolgen. Hun basisvertrouwen raakt geschonden. Een omgeving waar zij dachten veilig te zijn, blijkt toch niet zo vanzelfsprekend veilig. Kinderen kunnen hier op verschillende manieren mee omgaan. Ze gedragen zich plotseling anders, trekken zich terug of reageren angstig. Als het kind er zelf over vertelt, laat hem dan rustig zijn verhaal doen en probeer het gesprek niet te sturen of naar de waarheid te zoeken. -
Weet hoe je moet reageren op bezorgde ouders
Bij bezorgde ouders kunnen de emoties erg hoog oplopen. Neem de zorgen van de ouders altijd serieus, hoor het verhaal aan en laat weten welke stappen jij gaat zetten om de veiligheid van het kind te garanderen. Maar probeer de waarheid niet te achterhalen, dat is niet jouw taak. Je kunt wel verduidelijkende vragen stellen zodat je het verhaal goed kunt overbrengen aan je leidinggevende. -
Ken het stappenplan van je eigen organisatie
Als jij vermoedt of signaleert dat een collega grensoverschrijdend gedrag vertoont, is het belangrijk dat je weet wat daarover in jouw organisatie is afgesproken. Naast een Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling zou elke organisatie een protocol grensoverschrijdend gedrag/ongewenste omgangsvormen moeten hebben. -
Stel gedragsregels op en leef ze na
In een organisatie heeft de directie de verantwoordelijkheid om voor een veilig klimaat te zorgen. Het opstellen van gedragsregels kan voor duidelijkheid zorgen. Weet wel dat een gedragscode pas echt werkt als de hele organisatie, inclusief de ouderraad/cliëntenraad, de code onderschrijft en naleeft. Gedragsregels krijgen pas betekenis als iedereen zich eraan houdt, dus geef als pm’er het goede voorbeeld.
Onderzoek
De kans op seksueel misbruik neemt af als ouders hun kinderen aanleren om te gaan schreeuwen of huilen bij ongewenst contact. Dat blijkt uit onderzoek van psycholoog Inge Hempel. Maar het is nooit aan het kind om seksueel misbruik te voorkomen, zegt Edith Geurts.
we zijn een tijdperk ingegaan waarin je een kind alleen nog mag voorzien van eten, drinken en een schone luier. knuffelen of een potje stoeien mag niet meer. grapjes maken en gek doen is helemaal uit den boze. nog even en er hoeft al geen hoofdstuk meer in het pedagogisch beleid worden geschreven over sociale veiligheid. Want hoe laat je een kind veilig voelen als je niet eens meer een kind mag aanraken zonder dat het ‘grens overschrijdend’ word genoemd?
jeetje… een arm om een kind slaan is overscrijdend gedrag.. welke Tinus heeft dit artikel geschreven???
Ik schrik ervan dat de arm om een kind slaan in dit artikel gezien wordt als een kleine overschrijding… We mogen kinderen toch nog wel op een menselijke manier troosten?