Kinderen komen thuis, bij vriendjes en op straat al op jonge leeftijd in aanraking met media. Je kunt ze er niet helemaal van afschermen, hooguit leren er op een bewuste manier mee om te gaan. Ouders spelen daarin een cruciale rol, maar ook de kinderopvang kan een waardevolle bijdrage leveren. Dat betekent voor opvangorganisaties dat ze stelling moeten nemen en keuzes maken: welke media worden wel of niet ingezet, waarom en hoe? De nood voor zo’n visie wordt met de dag groter.
Tablet op de groep
Veel kinderdagverblijven hebben tegenwoordig een tablet op de groep, vaak om te kunnen communiceren met ouders via een digitaal ouderportaal. Dit heeft veel voordelen in het contact met ouders, maar ook de kinderen kunnen via de tablet toegang hebben tot digitale media. Pedagogisch medewerkers merken al snel dat het scherm trekt, en met een liedje of kort filmpje heb je direct de aandacht. Zo wordt de tablet er snel bij gepakt. Maar is dit wenselijk? Is de tablet alleen voor communicatie met ouders of ook voor gebruik met kinderen? Hoe wil je daar als organisatie mee omgaan?
Mogelijkheden verkennen
Tablets bieden veel mogelijkheden om media in te zetten in de kinderopvang. Zo kunnen pedagogisch medewerkers (educatieve) spelletjes spelen met de kinderen, filmpjes bekijken, plaatjes opzoeken en ideeën opdoen voor leuke activiteiten. Het is niet verkeerd om deze mogelijkheden te verkennen, maar dan moet er wel eerst een visie op media zijn die bepalend is voor het beleid.
(Taal)ontwikkeling
In de kinderopvang wordt media bijvoorbeeld vaak ingezet ten behoeve van de ontwikkeling van kinderen. Maar dat jonge kinderen reageren op kinderprogramma’s op tv of internet, wil niet zeggen dat ze er ook wat van leren. Daarvoor moeten ze voldoende aandacht kunnen opbrengen en begrijpen wat er op het scherm gebeurt. Uit onderzoek blijkt dat kinderen pas vanaf circa twee jaar begrijpen wat ze zien op beeld. Voor die tijd levert het kijken naar een beeldscherm dus geen bijdrage aan hun (taal)ontwikkeling. Dat zou een goede reden kunnen zijn om in visie en beleid op te nemen dat er op de groep met kinderen onder de twee jaar geen internetfilmpjes of tv wordt gekeken.
Bewuste mediaopvoeding
Een visie geeft richting aan (media)beleid en dat zorgt voor concrete handvatten (en afspraken) voor medewerkers om op een goede manier met de tablet (en andere media) om te gaan. Ga samen met ouders en medewerkers het gesprek aan over dit belangrijke opvoedingsvraagstuk. Er zijn vier elementen die bijdragen aan een bewuste en doordachte manier van werken aan mediaopvoeding:
- Visieontwikkeling: Wat is de rol van de kinderopvang bij mediaopvoeding en wat zijn de belangrijkste kernwaarden voor de organisatie als het gaat om kinderen en media? Wat vinden wij als organisatie belangrijk?
- Bewustwording: Binnen de organisatie moet iedereen het belang van mediaopvoeding kunnen inzien. Bewustwording is dan ook een belangrijk element in het proces en moet plaatsvinden op alle niveaus: van bestuur tot leiding, ouders en medewerkers. Iedereen moet zich bewust zijn van de eigen rol bij mediaopvoeding.
- Training: Het is belangrijk om alle medewerkers op één lijn te krijgen met betrekking tot het inzetten van media. Zorg dat ze media zo gebruiken, dat kinderen zich er spelenderwijs door kunnen ontwikkelen. Daarbij ligt niet de nadruk op het medium zelf, maar op de begeleiding door de pedagogisch medewerker en de activerende inzet van media.
- Beleid: Een laatste aspect betreft het beleid waarin de visie en de kennis uit de training worden omgezet in concrete (werk)afspraken over de inzet van media. De visie van de organisatie is het kader waarbinnen iedere locatie, op basis van wat er is geleerd en de behoeftes van de kinderen die zij dagelijks opvangen, eigen keuzes maakt met betrekking tot de inzet. Heldere afspraken zijn belangrijk om doelloos mediagebruik te voorkomen en om helderheid te geven aan (nieuwe) ouders.
Meer weten over het bewust gebruik van media voor (jonge) kinderen? Kijk op de website Kind & Media, een initiatief van Sardes. Kind & Media wil ervoor zorgen dat alle organisaties die werken met kinderen (opvang en onderwijs) in 2020 een visie hebben op media en (jonge) kinderen.
Begin dit jaar startten de wetenschappers en pedagogen van samenwerkingsorganisatie ELIANT een petitie om kinderdagverblijven compleet mediavrij te maken. Uit wetenschappelijk onderzoek zou blijken dat onder andere de taal- en motorische ontwikkeling van jonge kinderen verstoord wordt door digitale media. Lees meer
