Maandagavond kwam de beruchte druppel, vertelt Rottenberg. Staatssecretaris Tamara van Ark antwoordde Kamervragen van een partijgenoot. Zij herhaalde dat de bkr-maatregel niet wordt uitgesteld en voegde daaraan toe dat het personeelstekort waar de kinderopvang mee kampt geen verantwoordelijkheid is van de overheid maar van de (commerciële) sector zelf.

Praktijkonderzoek

Maar het waren nog niet eens deze uitspraken die de druppel waren voor de Brancheorganisatie. De onwaarheid dat de bkr-maatregelen een jaar zijn uitgesteld om de branche de tijd te geven personeel te werven, wekte vooral veel verbazing. Rottenberg; ‘Zo is het namelijk niet gegaan. De bkr-maatregelen werden een jaar uitgesteld naar 2019 omdat wij een onderzoek wilden naar de kosteneffecten van de bkr-maatregel. Na een lobby en lang aandringen, wilde het ministerie na een lang ‘nee’ alsnog een onderzoek toestaan. Na een SEO-onderzoek van het ministerie dat veel vraagtekens opriep, hebben wij een praktijkonderzoek gevraagd en gekregen. Bureau Buitenhek voerde dit vervolgonderzoek in opdracht van BK, BMK, SWN en BOinK uit.

Papierversnipperaar

Tijdens een overleg met de staatssecretaris bleek onlangs dat het praktijkonderzoek van Buitenhek (‘een in de sector algemeen gerespecteerd onderzoeker’) door een beleidsmedewerker binnen vijf minuten naar de papierversnipperaar werd verwezen. Er was vervolgens te weinig gelegenheid om over de argumenten door te praten. Rottenberg: ‘De manier waarop het ministerie met dit thema omging. Geharnast, top-down, we voelen ons totaal niet serieus genomen.’

Haalbaar en betaalbaar

De verhoudingen tussen sector en ministerie staan al langer onder druk. Het IKK-akkoord heeft de boel flink op scherp gezet. ‘Een akkoord dat de kwaliteit van de kinderopvang verder verbetert, konden wij namens onze achterban van harte onderschrijven zolang de uitvoering van de maatregelen haalbaar en betaalbaar zou zijn’, meldt de Brancheorganisatie in het persbericht. Tijdens ledenbijeenkomsten van de BK bleek al snel dat er zorgen waren bij ondernemers over, met name, de bkr-maatregel. Rottenberg; ‘Daar waren mensen van het ministerie bij. Zij hebben zelf gezien dat er gevreesd werd voor grote financiële gevolgen. Uit het onderzoek van Buitenhek is gebleken dat die zorgen gegrond zijn.’

Klankbordgroep

Toen het ministerie besloot om een eigen onderzoek door SEO te laten uitvoeren, zaten de brancheorganisaties, BOinK en de vakbonden in een klankbordgroep. Maar dit proces verliep onbevredigend. ‘Alles leek moeizaam te verlopen: het plannen van afspraken, het tijdig toesturen van rapporten, het inwilligen van verzoeken tot bijvoorbeeld een langer overleg of het inschakelen van een externe deskundige’, vermeldt het persbericht.

Theoretisch model

Het was nota bene SEO zelf die een concept-rapport naar de bkr en het kostprijsonderzoek terugtrok omdat iedereen het erover eens was dat de kwaliteit ervan slecht was. Het was onduidelijk waarom er in de onderzoeksopzet gekozen was voor een theoretisch model. ‘De kinderopvang bestaat nu eenmaal niet alleen op papier maar het gaat over echte kinderen met echte ouders die meer dan één dagdeel komen op fysieke locaties waardoor deze ook beperkingen hebben.’ Ondanks herhaaldelijke verzoeken van de BK, BMK en BOinK om de onderzoeksopzet te veranderen, bleef het antwoord ‘nee’. ‘De bkr-maatregel en de onvermurwbaarheid van SZW om de sector ook maar enigszins tegemoet te komen, is koren op de molen van splinter(branche)groepen zoals die nu ontstaan.’

Kleine ondernemers

Zeker 60 procent van de leden van de Brancheorganisatie is een kleine ondernemer. De pijn wordt bij hen het hardst gevoeld. ‘Ik heb, ook toen ik in de Kamer zat, altijd gehamerd op het belang van een goede infrastructuur “in de ommelanden”’. Rottenberg zat zelf bijna dertig jaar in de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. ‘Nu het goed gaat met de economie en ouders aan het werk zijn, is de kinderopvang voor de meesten betaalbaar. Maar wij weten dat dit anders wordt als kinderopvang duurder wordt. Als organisaties de tarieven met 15 procent moeten verhogen, kunnen wij precies voorspellen wat de reactie van ouders is.’

Met wantrouwen

De BK-voorzitter vraagt zich af of het ministerie en de staatssecretaris zich voldoende doordrongen zijn van het belang van kinderopvang voor de maatschappij. ‘Het gaat om een sector die een basis legt voor heel veel kinderen, die ouders ontzorgt, die een belangrijke rol speelt in de keten rondom het jonge kind. Maar wij krijgen de indruk dat het ministerie alleen maar met wantrouwen naar ons kijkt.’ Het besluit om het ministerie nu de rug te keren, is niet zomaar genomen. ‘Dit is echt een noodkreet. Wij – als vereniging-, maar zeker ook als mensen – geloven in constructief overleg. We weten dat een deel van onze achterban ons dat niet altijd in dank heeft afgenomen, maar we hebben altijd gevonden dat we meer kunnen bereiken voor onze leden als we in gesprek blijven.’

Buitenspel

Bang dat de Brancheorganisatie nu helemaal buitenspel komt te staan, is Rottenberg niet: ‘Want eigenlijk staan we dat nu ook al. Het ministerie volgt een eigen koers en doen niets met de door ons en door andere geuite zorgen om het welzijn van onze sector. Wij konden niet anders dan deze keuze maken.’  En dus heeft de Brancheorganisatie per direct al het overleg met het ministerie opgeschort. De brief met deze mededeling en de uitleg is vandaag naar de directie kinderopvang van het ministerie gegaan. Rottenberg; ‘Uiteindelijk gaat er dan hopelijk ergens wel een deur open.’ Het eerste overleg in Den Haag zonder aanwezigheid van de grootste brancheorganisatie in de kinderopvang, heeft vanmiddag al plaatsgevonden.

BMK en BOinK

Branchevereniging Maatschappelijk Kinderopvang (BMK) en de belangenvereniging voor ouders (BOinK) zijn van tevoren ingelicht over dit besluit van de Brancheorganisatie. Rottenberg: ‘Zij herkennen de frustratie en begrijpen waarom we tot dit besluit zijn overgegaan. Zij kiezen er vooralsnog voor om wel in gesprek met het ministerie te blijven en zoeken andere manieren om tot het ministerie door te dringen.’