Nadat ik mijzelf heb geïntroduceerd en heb uitgelegd wat ik kom doen, probeer ik zo snel mogelijk mijzelf onzichtbaar te gedragen. Dan ga ik rustig in een hoek op een stoel zitten. Ik weet uit ervaring dat er ook toezichthouders zijn die veel meer in gesprek gaan met de pm’ers.

De toezichthouders die ik zelf aan het werk heb gezien, doen dit meestal met de nodige rust tussendoor zodat de pm’er ondertussen haar werk kan doen. Of ze vragen of de pm’er kan aangeven wanneer het voor haar een goed moment is om even met elkaar te praten.

Een stille of aanwezige toezichthouder?
Toch heb ik zelf gemerkt dat hoe meer vragen ik stel of de pm’er aan het woord is, des te minder scherp ik de pedagogische praktijk kan beschrijven in het inspectierapport. We houden de pm’er nu eenmaal van haar werk af. Het kind staat op zo’n moment niet meer centraal. De pedagogische praktijk lijdt er dus onder.

Daar word ik zelf altijd ongemakkelijk van. De andere kant is dat pm’ers soms wat ongemakkelijk kunnen worden van mijn stilte. Dan vragen ze wel eens: ‘Wat vond je er nu eigenlijk van?’ Niet alle pm’ers durven aan een toezichthouder te vragen wat deze heeft geobserveerd en wat is opgevallen. Ik denk dat de gemiddelde toezichthouder het graag uitlegt. Groot gelijk immers dat een pm’er wil weten waar er op gelet wordt! Ik geef toe dat dit niet mijn sterkste kant is. Doordat ik mij verlies in mijn observatie, vergeet ik vaak een terugkoppeling te geven. Toch heb ik ook ervaren hoe waardevol een goede terugkoppeling is.

Mooie voorbeelden zijn het leukste om te delen, omdat ik zie hoe goed het mensen doet om deze terug te horen. Onderdelen waar je vraagtekens bij hebt, wil je ook graag uitvragen om te horen wat de visie is van de pm’er. Zo kun je je eigen visie als toezichthouder bijstellen óf concluderen dat het een aandachtspunt is voor een gesprek met de leidinggevende.

‘De oprechte aandacht die ik dagelijks zoveel pm’ers zie besteden aan wat kinderen zeggen of aan signalen afgeven, vind ik bewonderenswaardig’

Een missende kastanje en stress
Terug naar de waardevolle en soms hilarische dingen die kinderen te vertellen hebben. Tijdens een activiteit in een peutergroep waarbij kinderen kastanjes aan het tellen zijn, rollen een aantal kastanjes onder een bank. Als ze één van de kastanjes niet kunnen vinden, wil de beroepskracht het erbij laten zitten. Een kind legt heel serieus uit aan de beroepskracht dat ze echt verder moeten zoeken, omdat zij anders vannacht gaat dromen over de missende kastanje. Dus zoeken ze door totdat ze de kastanje uit een laars vissen. De beroepskracht laat met haar reactie zien dat ze het kind serieus neemt, ook al wilde ze eigenlijk terug naar de groep om te gaan eten.

Naast grappige en warme gesprekken zijn er helaas ook wel eens tenenkrommende gesprekken. Tijdens een observatie bij een bso reageert een pm’er op een kind dat zegt dat zij stress heeft. De beroepskracht zegt vervolgens tegen het kind: ‘Stress? Alleen grote mensen hebben stress!’. Met de pm’er bespreek ik op een later moment (buiten de groep) wat haar bewoog om zo te reageren. Ook geef ik aan dat ik er van schrik dat zij een dergelijke uitspraak niet aangrijpt om contact te leggen met het kind en na te gaan wat er aan de hand is.

De oprechte aandacht die ik dagelijks zoveel pm’ers zie besteden aan wat kinderen zeggen of aan signalen afgeven, vind ik bewonderenswaardig. Het is van belang dat volwassenen, en dus ook de toezichthouders die op bezoek zijn, in eerste instantie de ruimte bieden aan de gesprekken met kinderen. De signalen van de kinderen komen op de eerste plaats, de aandacht voor de volwassenen pas daarna.