Waarom een pedagogisch coach noodzakelijk is? Daarover hoeft Jessie Vogelsangs, trainer en adviseur bij bureau Helder & van Pas, niet lang na te denken. ‘Die vraag wordt mij vaak gesteld als ik bij kinderopvangorganisaties aan de slag ben. Ze weten dat een pedagogisch coach verplicht is, maar waarom? Het antwoord is simpel. In de Wet IKK is het ontwikkelrecht van kinderen opgenomen. En je kunt kinderen zich alleen maar laten ontwikkelen als je ook aan je eigen ontwikkeling werkt.’

Jessie Vogelsangs weet met 25 jaar ervaring in de kinderopvang waarover ze praat. ‘Mijn diploma dateert van een kwart eeuw geleden. Toch mag ik er nog steeds mee op de groep staan. Eigenlijk is dat raar, want in die 25 jaar is er van alles veranderd in de praktijk en de theorie van de kinderopvang. Om nog maar te zwijgen van de wereld om ons heen en van de kinderen zelf. Jezelf blijven ontwikkelen is dus een noodzaak.’

Ook op alle VE-locaties

De ontwikkeling van de functie van pedagogisch coach is in volle gang. Goedbeschouwd is dit trouwens een niet wettelijk omschreven functie, die soms (maar lang niet altijd) door een pedagogisch beleidsmedewerker wordt uitgevoerd. Deze beleidsmedewerker is vanuit de Wet IKK verplicht bij elke kinderopvangorganisatie. Hij of zij ontwikkelt het pedagogisch beleid en coacht de medewerkers in het van daaruit werken, of zorgt ervoor dat dat gebeurt.

Er is een wettelijke aanvulling op komst, want per 1 januari 2022 is ook elke VE-locatie verplicht om een pedagogisch beleidsmedewerker in te zetten. Deze wordt dan verantwoordelijk voor het VE-beleid en voor de coaching van de VE-professionals. Dit is aanvullend op het aantal uren dat een pedagogisch beleidsmedewerker wordt ingezet in de reguliere opvang.

Kleinere organisaties

Jessie Vogelsangs heeft zelf een aanvullende opleiding tot pedagogisch coach gevolgd en werkt in die hoedanigheid bij meerdere kleinere opvangorganisaties. ‘Bij grotere organisaties is deze functie vaak intern vormgegeven en doorontwikkeld. Bij kleinere organisaties, waar de houder vaak ook de leidinggevende is, wordt er bewust voor gekozen om de taak van de coach door iemand anders in te laten vullen. Daar help ik dan bij.’

Sommige wettelijke vereisten zijn bij medewerkers niet bekend, valt Jessie op. ‘Zoals het feit dat je schriftelijk moet vastleggen hoe je de pedagogisch beleidsmedewerkers gaat inzetten het komende jaar. Die verplichting is er niet zomaar: die dwingt om na te denken over wat je gaat doen, zodat je een doel voor ogen hebt, een stip op de horizon. Dan weet je waar je naar toe werkt en hol je niet voortdurend achter de feiten aan. Als je weet waaraan je moet voldoen, kun je gaan bouwen aan kwaliteit.’

Bewuster handelen

Bij medewerkers varieert de leerbehoefte en daar moet je bij aansluiten, is haar ervaring. ‘Wat ik mooi vind, is dat pm’ers in de coaching al heel snel bewuster gaan handelen. Ik werk daarbij vanuit hun eigen vragen maar probeer die wel toe te spitsen.’

De vraag is bijvoorbeeld: waar loopt je tegen aan? ‘Dan kan het antwoord zijn: ik wil meer inzicht in de ontwikkeling van baby’s. Dan vraag ik door: hoe dan precies? Ik probeer een pedagogische vraag te formuleren, bijvoorbeeld: hoe kun je ontwikkelingsgericht spelmateriaal aanbieden? En dat dan nog specifieker: voor baby’s tussen de 3 en 9 maanden. Dan is de volgende vraag: hoe ga je dat bereiken? Bijvoorbeeld door er meer over te lezen of een collega te raadplegen die er veel vanaf weet. Weer een volgende stap is dat de pm’er zelf materiaal gaat aanbieden en kijkt wat er gebeurt. Zo kom je vanzelf tot een verdere ontwikkeling van het pedagogisch handelen. Maak de stappen klein, dan kom je vanzelf bij het grotere verhaal.’

Fantastisch vak

Het is een fantastisch vak, vindt Jessie Vogelsangs. ‘Iedere dag bezig mogen met zijn met de ontwikkeling van medewerkers en daarmee van de branche als geheel.’ Maar het aantal uren is beperkt. De wet schrijft voor 10 uur per fte voor een reguliere pedagogisch beleidsmedewerker, en bij VE 10 uur per VE-geïndiceerd kind. Je moet je tijd dus goed en efficiënt gebruiken.’

Haar indruk is dat veel organisaties al goed op weg zijn, maar dat het slim is om op specifieke onderwerpen dieper in te gaan. ‘De kosten van de pedagogische VE-coach kunnen bijvoorbeeld onderwerp van gesprek zijn met de gemeente. Sommige gemeenten maken die beweging zelfs al. Denk daarover na.’

‘Maak een plan’

Maar belangrijk is vooral een geïntegreerde benadering. ‘Denk niet: we krijgen er een paar uurtjes bij, we zien wel hoe we dat gaan inzetten. Maak een plan. Koppel de extra uren aan de pedagogisch beleidsmedewerker die je al hebt. Overleg over de optimale inzet van de uren: je kunt de coaching per medewerker aanbieden of per groep. Je kunt medewerkers ook in hun eerste jaar na indiensttreding intensief coachen, en zo een mooie basis leggen voor de toekomst.

‘Maar wat je ook doet, doe het weloverwogen. Als je deze ontwikkeling ziet als een recht van de beroepskracht in plaats van als een verplichting, dan hebben zowel de kinderen als de medewerkers en de organisatie hier het meeste profijt van.’