Tuncay Uyanik is directeur Kinderopvang bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en geeft sinds anderhalf jaar leiding aan een groep van veertig mensen die zich inzetten voor kwalitatief goede kinderopvang. Uyanik: ‘De kinderopvang is een relatief jonge sector die zich echt blijft ontwikkelen.’ De volgende stap in die ontwikkeling is het bouwen van dat nieuwe stelsel. Er zijn grote veranderingen op komst, zo werd duidelijk afgelopen Prinsjesdag.
Geen gegevens meer aanpassen
Uyanik stipt aan hoe belangrijk dat is. ‘De kinderopvangtoeslagaffaire heeft veel pijn veroorzaakt bij ouders en kinderen. Het bouwen van dit nieuwe stelsel is dan ook een grote verantwoordelijkheid, waarbij we er alles aan moeten doen dat zulke ellende niet meer kan gebeuren. We kunnen het ons niet veroorloven om dit fout te laten gaan.’ Het belangrijkste element van dat nieuwe stelsel is dat de kinderopvang bijna gratis wordt en niet meer inkomstenafhankelijk. Het nieuwe stelsel heeft veel voordelen, legt Uyanik uit. ‘Er zijn steeds meer zzp’ers met variabele contracten en dus ook wisselende inkomsten. Zij moeten eigenlijk constant hun gegevens aanpassen om niet te veel of juist te weinig toeslag te krijgen. Daarbij gelooft het kabinet dat meer werken moet lonen. Ouders moeten niet gestraft worden via de toeslagen.’
Haalbaarheid onderzoeken
De haalbaarheid van het nieuwe stelsel moet echt goed onderzocht worden, laat Janneke Plantenga, hoogleraar Recht, Economie, Bestuur en Organisatie aan de Universiteit van Utrecht, merken. Zij noemt twee grote risico’s. Zo is er een kans dat door dit nieuwe stelsel de prijzen in de kinderopvang gaan stijgen. ‘Op dit moment is de maximumuurprijs nog redelijk dwingend’, stelt ze. ‘De tarieven liggen meestal niet boven de 110 procent van het maximum.’
In de nieuwe situatie kan dit veranderen. ‘De hele markt wordt anders. De eigen bijdrage voor de hogere inkomens daalt, terwijl de eigen bijdrage voor de lagere inkomens waarschijnlijk stijgt. Als de uurprijs door de aanbieder wordt verhoogd, kunnen mensen met een hoger inkomen dat prima betalen. Immers de prijs die zij dan betalen, is nog steeds veel lager dan op dit moment. Maar voor mensen met een lager inkomen – die in de huidige situatie 96 procent van de opvang vergoed krijgen – zou dat betekenen dat ze juist meer moeten betalen. Terwijl juist voor die groep kinderen de opvang ontzettend belangrijk is.’
Maatschappelijke relevantie
Als laatste spreker maakt Han Mesters, sectorbankier in de zakelijke dienstverlening, de draai naar de kinderopvang zelf. Wat kunnen directeuren doen om personeelstekorten op te lossen? ‘Ik geloof dat de maatschappelijke relevantie van een bedrijf steeds belangrijker gaat worden’, zegt hij. ‘We gaan van een primair winstgedreven generatie naar een generatie die aandacht wil voor de mens en de planeet. Waarom zijn we op aarde? Dat is voor personeel steeds belangrijker aan het worden.’
Met die maatschappelijke impact zit het volgens Mesters wel goed in de kinderopvang. ‘Jullie ontzorgen ouders door hun meest kwetsbare en waardevolle bezit op te vangen, die relevantie is voor iedereen duidelijk.’ Als bestuurder moet je daarom regelmatig naar jezelf kijken. ‘Natuurlijk is rendement belangrijk voor elk bedrijf, maar hoeveel winst is genoeg? Vraag dat jezelf eens af. Dat laat je maatschappelijke impact zien.’
Als ondernemer zie ik het nieuwe stelsel waarschijnlijk veel te rooskleurig of te simpel in, er is namelijk al een werkend stelsel in de onderwijs. Waarom niet hetzelfde stelsel gebruiken voor de kinderopvang. En wat betreft de prijzen, ik hanteer nu al een hoger uurtarief voor de ouders die het kunnen betalen en voor de ouders die het niet breed hebben een lager uurtarief. Dit zal in de toekomst niet anders worden. Maar misschien moet er eerst gekeken worden welke systemen er zijn en welke er goed werken. Daarna, moeten er afspraken gemaakt kunnen worden met de kinderopvang. Denk aan een systeem, dat als ouders het niet kunnen betalen, de ouders afspraken met de kinderopvang locatie kunnen maken, zodat die ouders alleen de 4 procent hoeven te betalen. Als kinderopvang zijn we ook maatschappelijk verantwoordelijk voor kinderen van ouders die het niet breed hebben. Wat betreft Kinderopvangorganisatie die in probleemwijken of achterstandswijken zitten, extra ondersteuning zodat er in die wijken ook verantwoorde kinderopvang blijft.
Hou er rekening mee dat een verlaging van de prijs voor ouders in de Participatiewet een vorm van inkomen is die gekort moet worden op de uitkering. Daarmee schieten ze uiteindelijk niets op, en als ze het stilhouden wordt het beschouwd als fraude.
Dit is echt complete onzin. Extra kortingen in de winkel omdat je een minima bent vallen ook niet onder de participatiewet. Bedrijven als FNV maken er zelfs reclame mee dat je een fors lager tarief betaalt wanneer je bijvoorbeeld onder de participatiewet valt.
Wat niet mag is tegen de overheid zeggen dat je tarief A hanteert en in werkelijkheid tarief B hanteren (en de klant het verschil laten houden). Dan is het in de ogen van de overheid idd fraude, maar een lager tarief of een extra korting is absoluut geen fraude.