Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Vlaamse Dienst Speelpleinwerk: ‘Zo intens spelen dat je alles vergeet’

Spelen waarbij je helemaal de tijd en alles om je heen vergeet. Dat is waar de speeldeskundigen van de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk naar streven. Zij hebben zojuist de publicaties Gids tot intens spelen en Intens spelen in de praktijk uitgebracht. Speelexpert Bert Breugelmans van VDS vertelt over de juiste ‘aanbodcocktail’ die kinderen intens plezier geeft. Eigenlijk is het simpel: ‘Het draait om keuze en variatie.’

‘Het summum van spelen is dat je uitgelaten bent, helemaal opgaat in je spel, volledig geconcentreerd bent’, aldus Breugelmans. ‘Dat geeft een ongelofelijk weids gevoel. Dat bereik je niet elke dag met elk kind, maar er is een aantal elementen waarmee je dit kunt versterken. Het gaat om vrijheid, interesse, uitdaging en comfort.’

Vakantiegevoel

Het kenniscentrum VDS werkt al twintig jaar aan het verbeteren van speelinitiatieven in Vlaanderen en Brussel met de focus op lokale initiatieven die hoofdzakelijk in de vakantieperiode zijn. De speelexperts gaan op uitnodiging langs op zomerse speellocaties, geven tips en begeleiden soms wel een jaar lang bij het verbeteren van het speelplein voor 3- tot 15-jarigen. ‘We hebben methodieken om het spel van kinderen te observeren en we zien dat onze aanpak echt verschil maakt in de intensiteit van het spel’, aldus Breugelmans. ‘De nieuwe gids en alle praktijkvoorbeelden zijn een samenvatting van twintig jaar ervaring, hoewel we onze visie altijd blijven bijstellen. Misschien dat ouders hun kind naar speelpleinwerk brengen vanwege een opvangprobleem in de zomerperiode, maar wij willen dat elk kind een echt vakantiegevoel heeft.’

Vrijheid

Wat is nodig voor intens spelen? ‘Het begint met keuzevrijheid’, is de conclusie van onze zuiderburen. Breugelmans licht toe. ‘Het is net als met volwassenen. Wat geeft je een ultiem vakantiegevoel? Als je mag doen wat jij wilt met wie en zo lang je wilt. Niets moeten. Die keuzevrijheid willen kinderen ook. Zelfs binnen het spel. Als je een piratenspel initieert en twee kinderen gaan zo daarin op dat zij roepen dat ze een zwarte draak zien, dan speelt een slimme begeleider daarop in en neemt die draak mee in het spel. Het kind zal dan nog sterker meegaan in de fantasie.’

Praktijktip:
Maak op het speelterrein een ‘speelgoedwinkel’, een soort uitleen waar kinderen steeds een ander stuk speelgoed kunnen halen en brengen, van een frisbee tot een springtouw. De oudere kinderen kunnen dit beheren.

Het ene kind duikt in het piratenspel, het andere vindt dat kinderachtig of saai. ‘Daarom creëren we speelhoeken. Als iets je interesseert is er niet veel voor nodig om op te gaan in het spel. Het is belangrijk om zowel plekken te bieden voor georganiseerd spel met een begeleider, als plekken voor spontaan spel, waar niets is geregeld. Bij spontaal spel kan je los materiaal bieden, loose parts dus, of juist helemaal niets. Kinderen vinden een tak en beginnen een Peter Pan gevecht of een paar kinderen liggen lekker in de zon met elkaar te praten op het gras of lezen een stripverhaal. Dat is immers vakantiegevoel.’

Inspraak 

Om de juiste interessegebieden te raken, is inspraak belangrijk. ‘Laat kinderen meepraten over het programma. Bij een zomerkamp kun je bijvoorbeeld aan het eind van de maand vragen: maak een Best Of top drie van de activiteiten die je het leukst vond, dan doen we die nog een keer.’

Praktijktip:
– Plaats tentjes (zonder begeleiding) met één soort materiaal: knuffelberen, legoblokjes of barbiepoppen gecombineerd met karton en stiften.
– Boots een laboratorium na met een flinke voorraad flesjes en glazen, sommige met gekleurd water.

VDS mikt op kinderen van sterk uiteenlopende leeftijden, zo’n drie tot vijftien jaar. Het is best lastig om al die leeftijdsgroepen jaar na jaar te blijven boeien. ‘Je ziet vaak op speelpleinen dat een tiener alles al heeft gezien en gedaan. Blijf uitdagen. Soms heeft een kind geen zin om deel te nemen aan activiteiten van begeleiders, dwaalt een beetje rond en als er dan voldoende variatie is, vindt het kind toch plots zijn ding.’

Paniek-stretch-comfort

Bij uitdaging zoek je de balans waarbij het wel leuk blijft voor een kind. Breugelmans: ‘Ik gebruik daarvoor de paniek-stretch-comfort cirkels. Drie cirkels naast elkaar: je wilt kinderen niet continu in de paniekzone duwen, maar altijd in je comfortzone blijven is ook saai. Daarom probeer je met kinderen de stretch-cirkel die ertussen ligt, het kind doet iets op de rand van wat het spannend vindt. Je geeft het kind daarbij wel een handje. Kijk naar het individu, zie wat het kind nodig heeft.’

Praktijktip:
– Houd een talentshow. Dansen en zingen vindt iedereen leuk, maar is voor sommige kinderen eng. Laat hen daarom in kleine groepjes optreden.
– Een uitdaging: geef de oudere kinderen een bescheiden budget om naar de rommelmarkt te gaan en laat hen zelf spelmateriaal uitzoeken.

Een kind moet zich veilig en geborgen voelen. ‘Als je niet goed in je vel zit of er zijn op dag 1 geen vriendjes die je kent, dan is het moeilijker om tot intens spel te komen. Je kunt dat zien aan kinderen. Zitten ze in een hoekje, zijn ze niet betrokken? Dan is het belangrijk om hen te helpen.’

Praktijktip:
Zorg dat kinderen een vaste plek hebben met een vast gezicht, waar ze op terug kunnen vallen. Bijvoorbeeld een gezellige snoezelruimte met een vaste pedagogisch medewerker.

De speelexpert vat samen: ‘Hoe hoger je scoort op die elementen vrijheid, interesse, uitdaging en comfort, hoe dichter je bij intens spel komt. Vaak benaderen speelpleinorganisaties ons met een andere vraag: waarom maken de kinderen zo vaak ruzie of wordt iemand geplaagd? Het zit hem dan meestal in het feit dat je niet de juiste cocktail aanbiedt. Als je kinderen alle elementen biedt, dan ebt een probleem vaak vanzelf weg. Wie goed in het spel zit maakt geen ruzie en gaat niet zo snel anderen plagen.’

Aanbodcocktail

Die juiste aanbodcocktail levert meer plezier op voor kinderen, maar is intens spelen ook beter voor de ontwikkeling van een kind? Breugelmans: ‘Ja, maar dat is voor ons geen doel op zich. Voor ons hoeft een kind niet te leren, dat gebeurt automatisch. Hoe beter je speelt, als je je echt op vakantie voelt, dan is ontwikkeling een gevolg, maar geen doel.’

Leeftijd

Is het verstandig om kinderen te scheiden in leeftijdsgroepen? ‘Natuurlijk bied je activiteiten die passen bij de capaciteiten van een kind, maar scheiden op leeftijd is niet noodzakelijk. Op veel speelpleinen lopen kinderen door elkaar. Het belangrijkste is dat zij daarbij zelf kunnen kiezen. Het is prima om een plek te hebben waar tieners met hamers iets kunnen bouwen. Maar soms loopt daar een driejarige tussendoor omdat zijn grote broer aan het klussen is. Het kan dan juist voor spanningen zorgen als deze broertjes de hele zomer niet bij elkaar mogen zijn. We geven kinderen zelfbeschikkingsrecht; een kleuter heeft zijn eigen plek, maar mag er ook voor kiezen om een beetje rond te wandelen.’

Heb je je al ingeschreven voor de gratis nieuwsbrief van Zosja? Zosja is het online platform dat je helpt om toe te werken naar een IKC of jouw IKC klaar te maken voor de toekomst. Zosja levert je nieuws, duiding, achtergronden, tools en inspiratie over de wereld van de IKC’s.

Dat vergt een flexibele houding van de pedagogisch medewerker. ‘Zeker, als een kind een tijdje speelt en dan wegdwaalt omdat de spanningsboog verdwenen is, kan een nieuwe of onervaren medewerker denken: wat heb ik verkeerd gedaan? Daarom is het goed om ook ervaren mensen in je team te hebben.’

Budget

Tot slot, het prijskaartje. Heb je een flink budget nodig voor een goed ingericht speelplein en speelaanbod? Breugelmans: ‘Absoluut niet. Natuurlijk betekent een budget dat je kan investeren in uitdagende materialen zoals skelters, een trampoline of een klimmuur. Maar we zien bij speelpleinwerk altijd ontzettend creatieve ideeën. Je hebt echt niet veel geld nodig voor een fijn aanbod.’

Praktijktip:
– Ga langs bij de fietsenwinkel, want die hebben vaak grote kartonnen fietsverpakkingen.
– Vraag bij wasserettes om afgedankte lakens van ziekenhuizen en hotels.
– Vraag ouders bij de inschrijving voor een vakantie-bso om recycling spullen. ‘Maak het wel concreet, want je moet oppassen dat je geen containerpark wordt’, waarschuwt Breugelmans.

Gids tot intens spelen en Intens spelen in de praktijk bij uitgeverij Politeia

 

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.