Wat doen we in de kinderopvang met kinderen met ‘special needs’ en hoe ondersteunen gemeenten ons hierbij? Een rondgang langs een paar gemeenten laat zien hoe verschillend zij met dit onderwerp omgaan. Zeker na de roerige periode van de transitie jeugdzorg. Programma’s als Alert4you dragen daartoe bij. Een samenwerkingsverband als PACT probeert daarvoor de professionals uit onderwijs, kinderopvang en zorg bij elkaar te brengen. Medewerkers van bijvoorbeeld jeugdhulp worden als coaches ingezet in de kinderopvang.

Crisis kinderopvang

De transitie jeugdzorg leek al lopende initiatieven in de jeugdhulp en kinderopvang echter te belemmeren. Opeens werd de gemeente verantwoordelijk voor jeugdzorg en de zorg werd opnieuw vormgegeven. Maar dat betekende voor veel gemeenten ook: kosten terugdringen. Tegelijkertijd maakte de kinderopvang een crisis door waardoor het moeite kreeg met continuïteit en het overeind houden van basiskwaliteit. In de praktijk kwam dit neer op een afbraak van samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs en jeugdhulp. Dit werd vervangen door lokale wijkteams. Gerdi Meyknecht, projectleider bij PACT, ziet dat deze wijkteams de vragen van de kinderopvang niet altijd kan beantwoorden. Er is vooral behoefte aan specialisten met kennis van het jonge kind.

Gemeenten

Gerdi Meyknecht merkt dat het speciaal onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp elkaar steeds vaker opzoeken, bijvoorbeeld door een IKEC (integraal kind- en expertisecentrum) op te zetten. Hierin worden volgens haar de expertise van alle partijen beter gebundeld en een goede doorgaande lijn voor deze kinderen georganiseerd. Volgens Meyknecht zijn gemeenten, nu het stof van de transitie is neergedaald, bereid om opnieuw te kijken naar wat werkt en wat niet.

Passende kinderopvang

Passende kinderopvang of inclusieve kinderopvang wordt in het land op verschillende manieren geregeld. Op sommige plekken lopen hbo’ers vanuit de jeugdhulp een deel van de week mee op de groepen en kunnen op die signaleren en een vroeginterventie plegen. Op andere plekken worden de pedagogisch medewerkers bijgeschoold en zijn jeugdhulpmedewerkers beschikbaar voor consultatie. Grootste probleem bij opvang van zorgenkinderen zijn de geschieden financieringsstromen waardoor het ingewikkeld kan worden om de extra hulp te financieren.

Zorgkinderen in de bso

Ook in de bso speelt dit onderwerp. Ongeveer 4000 kinderen uit het speciaal onderwijs hebben behoefte aan meer bso+ opvang dan er nu beschikbaar is. Ondanks een vergelijkbare conclusie in 2007 is er voor deze groep in de tussentijd niets verbeterd. Dit blijkt uit een onderzoek van Regioplan in opdracht van het Ministerie van SZW. In tegenstelling tot scholen in het regulier basisonderwijs zijn scholen in het speciaal basisonderwijs niet verplicht om aansluiting met een buitenschoolse opvang te regelen als de ouder daarom vraagt.

Zorgvraag

De behoefte aan meer buitenschoolse opvang bestaat bij een klein deel van de  ouders: zo’n 10 procent. Vertaald naar de populatie komt dat neer op ongeveer 4000 leerlingen in het speciaal basisonderwijs. Ouders hebben vrijwel altijd behoefte aan bso+, naschoolse opvang die speciaal is toegerust op kinderen met een zorgvraag. Deze vorm van opvang is te weinig voor handen of het is te duur. Daarnaast spelen problemen met het regelen van vervoer van en naar bso-locaties. Gemeenten hebben hierover regels opgesteld, maar deze gaan vaak alleen over het leerlingenvervoer tussen school en huis, niet tussen school en buitenschoolse opvang. Ouders van kinderen die extra begeleiding nodig hebben ervaren de meeste problemen om de zorg voor hun kind goed te kunnen combineren met arbeid. De reguliere bso blijkt niet geschikt en bso+ is niet altijd beschikbaar.

Aanbevelingen

Deze belemmeringen uit het onderzoek komen vrijwel geheel overeen met de belemmeringen die ook al in 2007 werden ervaren. De aanbevelingen van toen, kunnen zo worden meegenomen naar dit rapport van Regioplan. Dit is onder andere dat het bso+aanbod moet worden uitgebreid en dat het een mogelijke oplossing is om scholen in het speciaal onderwijs ook te verplichten naschoolse opvang te organiseren.