VVE en taalachterstanden

IKC's
kind naar school

Onderzoek: deze factoren vergroten de kans op een goede start op de basisschool

Bij sommige kinderen verloopt de start op het basisonderwijs niet zo soepel. Onderzoeks- en adviesbureau Sardes heeft een wetenschappelijk kader geschetst om de start op school voor deze kinderen te verbeteren. Want welke kinderen hebben een minder goede start? Waardoor komt dit? En nog belangrijker: hoe kunnen kinderopvang- en onderwijsprofessionals (het begin van) de schooltijd voor deze kinderen verbeteren?
VVE en taalachterstanden

Educatieve kwaliteit VVE op scholen lager dan op voorscholen

De educatieve kwaliteit van vroegschoolse educatie in kleutergroepen is vaak lager dan die van voorschoolse educatie. Dit blijkt uit het Pre-COOL-onderzoek.
1Kindcentrales.jpg

‘Vorm kindcentrales om taalachterstanden te bestrijden’

Taalachterstanden van peuters en kleuters kunnen het best bestreden worden in speciale kindcentrales volgens het Engelse model. Hiervoor pleit Bé Poolman in zijn promotieonderzoek.
1Papieren-boek.jpg

Kinderen lezen boeken liever van papier

Peuters en kleuters gebruiken de tablet voor spelletjes, maar boeken lezen doen ze liever van papier.
VVE en taalachterstanden
Blijven zitten in groep 2.jpg

Doorstroomplan kleuters valt niet bij iedereen goed

Minder kleuters langer in groep 2, dat wil staatssecretaris Dekker. Maar is dat realistisch?
VVE en taalachterstanden
1 Kinderopvang is geen onderwijs.jpg

‘Kinderopvang is geen onderwijs’

Aan een te vroege focus op cognitieve vaardigheden zitten risico’s. Hiervoor waarschuwt Eugénie de Bresser.
Kindsturend werken.jpg

Kindsturende aanpak beter voor taalontwikkeling

Een kindsturende aanpak stimuleeert de taalontwikkeling van kinderen meer dan een kindvolgende aanpak.
VVE en taalachterstanden
Methode Taallijn effectief bij kleuters

Methode Taallijn effectief bij kleuters

Het inzetten van het taalstimuleringsprogramma De Taallijn naast een regulier VVE-programma, vergroot de woordenschat bij kleuters. Dat ontdekten onderzoekers van het Expertisecentrum Nederlands.
Het uiteindelijke doel van het CARE-project is om te komen tot één Europees kwaliteitskader voor voorschoolse voorzieningen. In Nederland is dit nu nog versnipperd.

Onderzoek naar Europees kwaliteitskader VVE

Elf universiteiten in Europa zijn bezig om een Europees kwaliteitskader voor voorschoolse voorzieningen te ontwikkelen (voor 0-6 jaar). De onderzoekers willen allereerst van kinderopvangprofessionals, beleidsmakers en ouders weten wat hun wensen, ideeën en ervaringen zijn over opvang en onderwijs van jonge kinderen. Hiervoor kan een enquête worden ingevuld.
'Geen onderscheid tussen spelen en leren'

‘Geen onderscheid tussen spelen en leren’

'In veel peuter- en kleutergroepen met VVE wordt ten onrechte een onderscheid gemaakt tussen spelen en leren', vindt Annerieke Boland, lector Jonge Kind aan de hogeschool iPabo. Zij is geen voorstander van 'lesjes aan tafel' voor peuters en kleuters. Dit zegt Boland in haar lectorale rede.

Over vve en taalachterstanden

Taalachterstanden zo vroeg mogelijk voorkomen

Voor peuters met een taalachterstand is er vroeg- en voorschoolse educatie, ook kinderen zonder achterstand komen op de kinderopvang en de peuterspeelzaal met deze educatieve programma’s in aanraking. Pedagogisch medewerkers leren om peuters al op jonge leeftijd spelenderwijs en themagericht taal bij te brengen en meteen andere ontwikkelingsgebieden aan te spreken. Gemeenten krijgen subsidie om achterstanden aan te pakken. Hier gaat veel geld in om en er is nogal eens kritiek over de efficiëntie van de huidige VVE-methodieken. In dit dossier leest u meer over deze discussie en andere VVE-gerelateerde onderwerpen.

Lees meer

Bij een onderwijsachterstand presteert een kind met bepaalde omgevingskenmerken minder goed in het onderwijs in vergelijking met een kind met eenzelfde leerpotentieel, maar zonder die kenmerken. Het onderwijsachterstandenbeleid is gericht op het verminderen en voorkomen van onderwijsachterstanden. Binnen dit beleid krijgen peuters met een risico op een onderwijsachterstand door middel van voor- en vroegschoolse educatie spelenderwijs een stimulerend en taalrijk aanbod waarmee hun ontwikkeling op het gebied van taal, rekenen, motoriek, en op sociaal-emotioneel vlak op gestructureerde en samenhangende wijze wordt gestimuleerd. Het is de bedoeling dat deze deze kinderen een betere start op de basisschool (groep 3) maken en een toekomstige onderwijsachterstand mogelijk worden voorkomen of verminderd.

Randvoorwaarden
Voorschoolse educatie wordt aangeboden in VVE-groepen op kinderopvanglocaties of peuterspeelzaallocaties en is gericht op peuters tussen 2 en 4 jaar. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid ten aanzien van VVE. De randvoorwaarden voor de kwaliteit van VVE zijn geregeld in het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. De werking van dat Besluit is naar aanleiding van de cohortstudie pre-COOL geëvalueerd. Het is het eerste Nederlandse onderzoek waarin gebruik is gemaakt van een begintest en waarin peuters tussen 2 en bijna 6 jaar zijn gevolgd in hun ontwikkeling, vanaf het moment dat zij naar een voorschoolse voorziening gaan, tot op de basisschool.

Pre-COOL
Uit het pre-COOL onderzoek blijkt dat VVE eraan bijdraagt dat peuters uit de doelgroep hun achterstand grotendeels inlopen. Het onderzoek laat zien dat deelname aan VVE kan compenseren voor onvoldoende stimulatie in de thuisomgeving. Daarbij toont het onderzoek aan dat een hoge educatieve kwaliteit van de voorschoolse voorziening van belang is voor de ontwikkeling van de aandachtfunctie die een belangrijke voorspeller is voor latere schoolse vaardigheden. Ook uit internationaal onderzoek blijkt dat een hogere, met name educatieve, kwaliteit van voorschoolse voorzieningen leidt tot een betere sociale ontwikkeling, tot een grotere mate van zelfregulatie en tot beter ontwikkelde cognitieve vaardigheden.

Discussie over effectiviteit
Er is in Nederland veel discussie over de effectiviteit van VVE. Zo bleek uit een inventariserend onderzoek van hoogleraar Ruben Fukkink in 2015 dat VVE niet effectief is. Later liet hij in een eigen onderzoek zien dat VVE in combinatie met VIB wel effect sorteert. De overheid blijft onverminderd inzetten op een achterstandenbeleid met gebruikmaking van VVE. Wel worden de VVE-gelden de komende jaren op een andere manier verdeeld. De kleinere gemeentes krijgen meer en de grote gemeentes minder. Dit heeft tot veel protest van grote gemeenten geleid omdat zij inmiddels een infrastructuur hebben opgebouwd van voorscholen en VVE-klassen. Bezuinigigen betekent een gedeeltelijke afbraak van die voorzieningen.

Educatieve kwaliteit
Uit peilingen met betrekking tot de kwaliteit op Nederlandse kinderdagverblijven en peuterspeelzalen blijkt dat de pedagogische kwaliteit goed is, maar dat de educatieve kwaliteit verbetering behoeft. Zo scoorde ruim driekwart van de pedagogisch medewerkers (werkzaam op een kinderdagverblijf) een onvoldoende voor ontwikkelingsstimulering en begeleiding van interacties tussen kinderen. En ook op peuterspeelzalen waren deze educatieve vaardigheden gemiddeld genomen matig tot onvoldoende aanwezig. Ook uit een andere studie blijkt dat Nederlandse pedagogisch medewerkers wel goed in staat zijn om emotionele en gedragsondersteuning te bieden, maar moeite hebben met de educatieve ondersteuning van kinderen. Om de effecten van VVE te verhogen, zijn enkele maatregelen nodig.

Aanpassingen Besluit
De aanpassingen van het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie zetten in op verhoging van de kennis en vaardigheden van de beroepskracht VVE, een betere kwaliteitszorg op VVE-locaties en indirect op verbetering van het toezicht. Zo moet het taalniveau van pedagogisch medewerkers omhoog. Pm’ers die in VVE-groepen werken, moeten naar niveau 3F op de onderdelen Mondelinge Taalvaardigheid en Lezen.

Innovatiecentra VVE
Onderzoek speelt een rol in het zoeken naar factoren die de kwaliteit en effectiviteit van VVE verbeteren. Vanaf het schooljaar 2017/2018 wordt via innovatiecentra onderzoek gedaan naar (potentieel) succesvolle VVE-interventies in de praktijk. Uitbreiding van het aantal uren VVE wordt bijvoorbeeld gezien als een manier om de effectiviteit van VVE te vergroten. Maar deze maatregel is kostbaar en de effectiviteit ervan hangt naar verwachting mede af van de kwaliteit van het aanbod. Binnen de innovatiecentra kan onderzocht worden in hoeverre, op welke manieren en in welke omstandigheden het aantal uren VVE van invloed is op de effectiviteit ervan. Deze innovatiecentra spelen ook een rol bij het delen van wetenschappelijke kennis en goede voorbeelden, zo is te lezen in de toelichting op het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie.

Uitgelicht congres

Masterclass Opvallend gedrag bij kinderen

Hotel de Reehorst

Congres Samenwerken in het netwerk

Hotel van der Valk Veenendaal