Emmeline Bijlsma wijst erop dat de kinderopvang in Nederland van de hoogste kwaliteit is en behoort tot de beste van Europa. ‘Daar is de afgelopen jaren hard aan gewerkt. Op deze stabiele basis willen we de komende jaren verder bouwen. Vanuit een realistische visie op de werkelijkheid, op basis van onze kennis van de praktijk.’

Bredere toegankelijkheid

Ze legt uit wat die visie inhoudt: ‘De kinderopvang draagt bij aan een toekomstgerichte ontwikkeling van kinderen en biedt de mogelijkheid aan ouders om te werken. Voor een kansrijke start en een toekomstgerichte ontwikkeling voor elk kind geldt eigenlijk nog altijd: “it takes a village to raise a child”. We moeten kijken naar wat een kind nodig heeft en het kind in zijn gezin in de buurt centraal stellen. Door samenwerking kunnen we voor ieder kind de beste ondersteuning bieden die nodig is om ervoor te zorgen dat juist ook de kinderen in kwetsbare situaties dezelfde kansen krijgen als hun leeftijdsgenoten. Vanuit deze visie op de kinderopvang zijn wij voorstander van een bredere toegankelijkheid van de kinderopvang, een gemakkelijker financiering, met ruimte voor keuzevrijheid en ondernemerschap.’

Arbeidseis loslaten

Bijlsma zegt dat de BK het dus belangrijk vindt dat ook kinderen van ouders die geen betaald werk hebben, gebruik kunnen maken van de kinderopvang. ‘We zijn daarbij voorstander van een goed doordachte aanpak met een soort ingroeimodel. We willen immers de kwaliteit hoog houden en voorkomen dat er lange wachtlijsten ontstaan waardoor de toegankelijkheid in de praktijk beperkt wordt. Daarom zijn we er voorstander van om in de komende kabinetsperiode de arbeidseis los te laten voor kinderen van 0 – 4 jaar voor 2 dagen per week. Voor de bso zijn we samen met onze partners ideeën aan het ontwikkelen voor een landelijke innovatie en kwaliteitsregeling in kwetsbare wijken en buurten zodat de kinderen die dat het hardste nodig hebben twee keer per week naar de bso kunnen.’

Wie betaalt?

De vraag is vervolgens wie dat betaalt. ‘Er zullen altijd kosten gemaakt moeten worden voor de kinderopvang. Of dat nu via de algemene middelen wordt uitgegeven – met een enorme impact op de begroting, ruim 6 miljard extra – of door middel van een eigen bijdrage van ouders die er gebruik van maken. Ook in de Scandinavische landen, waar men graag naar wijst, betalen ouders altijd een eigen bijdrage.’ Bijlsma wijst hierbij op de BK Podcast waar pedagoog Kirsten Nøhr uitlegt hoe het zit met de financiering en de geschiedenis van de kinderopvang in Denemarken.

Sterkste schouders

Emmeline Bijlsma en de BK vinden het niet raar om te vragen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten betalen om de kinderopvang breed toegankelijk te maken. ‘We bepleiten een substantieel lagere bijdrage voor de lagere inkomensgroepen, een hoogstens symbolische eigen bijdrage voor groepen met een inkomen tot 130% minimum loon. Hierdoor realiseer je de gratis kinderopvang juist voor de groep die het ‘t meest nodig heeft. Daarnaast moeten de maximum uurtarieven worden aangepast. Omdat de werkelijke tarieven al jaren boven de maximum uurtarieven die de overheid hanteert liggen – zeker bij de bso – vallen de kosten voor ouders vaak hoger uit. De politiek kan hier zonder al te veel moeite en kosten heel snel een verbeterslag maken!’

Slecht daglicht

De volgende vraag is hoe deze financiering georganiseerd moet worden. ‘De toeslagenaffaire – een compleet uit de hand gelopen fraudejacht van onze overheid – heeft het toeslagenstelsel in een slecht daglicht geplaatst. Op dit moment is er op de korte termijn geen realistisch alternatief voor het toeslagensysteem; een nieuw belastingstelsel neemt al snel zeven jaar in beslag, als er al breed genoeg draagvlak voor te vinden is. Ook dit leerden wij van de blik van buiten die we graag met onze podcasts naar binnenhalen, in dit geval van Willem Vermeend, als oud-minister van Sociale Zaken en voormalig staatssecretaris Belastingen een expert op het gebied van de toeslagen in de kinderopvang.’

Minder complex maken

Bijlsma vindt dat we niet zeven jaar kunnen wachten. ‘We zien de complexiteit van het huidige systeem en het is belangrijk om dit op korte termijn gemakkelijker en overzichtelijker te maken. Wij zetten er daarom op in om het huidige systeem waar nodig minder complex te maken en te verbeteren. Een aantal verbeteringen zijn al doorgevoerd zoals de hardheidsclausule en het proportioneel terugvorderen. Een aantal ligt al op de plank zoals de maandelijkse gegevensaanlevering door kinderopvangorganisaties en wijziging van de inkomenstabellen. En er zijn aanvullende voorstellen in ontwikkeling zoals wegnemen van de uren-eis en gebruik van een app die het voor ouders makkelijker maakt. Zo krijgen we op hele korte termijn een overzichtelijker en gemakkelijker systeem.’

Ondoordachte besluiten

Natuurlijk moeten we ook verder kijken, zegt Bijlsma. ‘Financieringsvraagstukken zoals die van de kinderopvang zijn zeer complex. We vinden het belangrijk om bij het minder complex maken van de financieringsstroom of het eventueel herzien hiervan, de tijd te nemen om een nieuwe manier van financieren goed uit te werken. Dit kost helaas tijd, maar we moeten voorkomen dat er net zoals in het verleden te snel ondoordachte besluiten worden gemaakt met gevolgen die niet worden overzien.’

Een mix van politieke belangen

Ze wijst op een uitspraak van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. ‘In het debat over de Toeslagenaffaire antwoordde Pieter Omtzigt op de vraag van Marijnissen wat nu de momenten waren waar het fout is gegaan: “De allereerste keer was toen wij hier een wet gemaakt hebben, in 2004. Dat ging om de Wet kinderopvang. Daarbij zijn tientallen amendementen ingediend. Dat was een grote pot, een mix van politieke belangen hier in de Kamer, waarbij iedereen wat in de pot gooide en er uiteindelijk een wet uitkwam die niet werkte. Als ik nou één ding vandaag zie, dan is het een hoop politieke hobby’s in de zin van: we gaan vandaag even de kinderopvang volledig hervormen. Als we één ding geleerd zouden moeten hebben, dan is het: neem daar één tel de tijd voor, doe voorzichtig en maak goede plannen. Dat is de eerste fout.” Ik onderschrijf deze hartenkreet van Omtzigt.’

Doordachte aanpak

Bijlsma denkt terug aan haar tijd bij de rijksoverheid. ‘Ik heb altijd gewerkt aan het verbeteren van de dienstverlening en aandacht gevraagd voor de uitvoering. Ik pleit daarom hartstochtelijk namens BK voor een doordachte, realistische aanpak, gevoed door de praktijk en kennis van de feiten, én door onafhankelijke denkers van buiten, om de kinderopvang breder toegankelijk te maken. En dat met een gemakkelijker financiering, ruimte voor keuzevrijheid en ondernemerschap en verdere versterking van de hoge kwaliteit.’