Zowel in de kinderopvang als binnen IKC’s is er meer behoefte aan hbo-geschoolde pedagogisch medewerkers. Het is dan ook niet toevallig dat de opleidingen hiervoor als paddenstoelen uit de grond schieten. Inmiddels zijn er door het land heen veertien van deze Ad-PEP-opleidingen (Associate degree Pedagogisch Educatief Professional) te vinden. Dit zijn tweejarige opleidingen – in deeltijd en voltijd – waarmee je uiteindelijk aan het werk kunt als hbo’er op de groep, pedagogisch coach/beleidsmedewerker, VVE-begeleider, VVE-specialist en leraarondersteuner in het basisonderwijs.

Eigen accent

‘De PEP-opleidingen hebben gemeen dat ze de studenten leren om met een onderzoekende houding te kijken hoe de kwaliteit verbeterd kan worden in de groep of in de klas’, vertelt Marchien van Marle, docent aan de Hogeschool Rotterdam. ‘Daarnaast legt elke opleiding zijn eigen accent. Bij de een kun je doorstromen naar de Pabo, bij de ander naar social work. Bij ons kun je het allebei.’ Aan de Hogeschool Rotterdam bestaat de opleiding twaalf jaar, toen nog de PEM (Pedagogisch Educatief Medewerker) geheten. ‘Ons programma was toen gericht op de hbo’er op de werkvloer’, aldus Marchien. ‘Met de verplichting om een pedagogisch coach in dienst te nemen, zijn we gaan uitbreiden. Nu kun je dus ook VVE-specialist en leraarondersteuner worden.’

Onderzoekende houding

Tijdens de opleiding draait alles om de onderzoekende houding, vertelt Marchien. ‘Het signaleren van de behoeften van het kind, kritisch kijken naar het ontwikkelaanbod op de groep. Is de speel- en leeromgeving taalrijk genoeg? Is de ouderbetrokkenheid op niveau? De student wordt een reflectieve professional die kritisch leert kijken naar haar eigen werk en dat van haar collega’s. Die niet meer een activiteit doet omdat ze een activiteit moet doen, maar omdat deze écht goed aansluit bij de behoeften van het kind. Een professional die ook de routines ter discussie durft te stellen.’

Functiedifferentiatie

Landelijk is afgesproken dat de Ad-PEP een opleiding is voor kinderopvang en onderwijs. Waarbij het in de kinderopvang gaat over de verschillende functies als pedagogisch coach en pedagogisch beleidsmedewerker. Binnen de VVE als hbo begeleider op de groep of vve begeleider zoals ze het ook wel noemen. En binnen het onderwijs voor de onderwijsassistent. Er komen ook elke keer nieuwe kansen bij voor functiedifferentiatie.

Integrale teams

Marchien van Marle: ‘Zo zijn we in Rotterdam nu bezig met een traject de Brede Route waarbij we als onderwijsinstellingen en een aantal partijen met IKC’s uit het werkveld, een pilot draaien. Deze pilot gaat over integrale teams waarbij studenten van de mbo-opleidingen Onderwijsassistent en Pedagogisch Werk, studenten van de hbo PABO, PEP en Social Work samen in een IKC werken en gezamenlijk integrale overleggen hebben om ieders werkveld en expertise beter te leren kennen en te leren hoe ze kunnen samenwerken binnen een IKC. Dit integrale studententeam wordt begeleid door een onafhankelijke begeleider, momenteel gefinancierd door de gemeente Rotterdam uit het potje ‘beste leraren’.’

Anders organiseren

‘Daarnaast zijn er landelijk en ook in Rotterdam werkgroepen ‘Anders organiseren’ die kijken of het onderwijs anders georganiseerd kan worden en welke functiedifferentiatie mogelijk is’ vervolgt Van Marle. ‘Hier wordt de Ad-PEP opleiding ook bij betrokken en onze afgestudeerden worden gezien als een mogelijke waardevolle toevoeging om over de werksoorten heen de verbindingen te leggen en de samenwerking aan te gaan. Niet alleen bij IKC’s. In vele gevallen zitten scholen en de kinderopvang in hetzelfde pand maar is er nog geen echte samenwerking op het niveau van de ontwikkeling van het kind of ouderbetrokkenheid bij de ontwikkeling van het kind.’

Veel kansen

Marchien van Marle vertelt dat in het aanbod van de Hogeschool Rotterdam in het eerste jaar veel aandacht wordt besteed aan samenwerken met collega’s en ouders op de eigen groep/klas. ‘In jaar 2 pakken we hem breder naar de omgeving, het IKC, de ketenpartners en hoe of wat de rol van de PEP’er hier in is of kan zijn.’ Veel kansen dus, vindt Van Marle. Zij ziet dat steeds meer van hun studenten het onderwijs in gaan. ‘Zo veel pedagogisch coachfuncties zijn er niet in de kinderopvang. En inmiddels staat er op ongelooflijk veel VVE-groepen in Rotterdam een oud PEP-student als hbo’er op de groep.’

Eigen mbo-4 opleiding

De Stichting Rijswijkse Kinderopvang heeft het zelf opgepakt. Ze zijn in 2014, samen met de kinderopvangorganisaties Vlietkinderen, gestart met een eigen opleiding medewerker Brede school. De opleiding was een combinatie van niveau 4 Pedagogisch Medewerker, Onderwijsassistent en Sociaal Cultureel Werk. De aanleiding voor de kinderopvangorganisaties was hun ervaring dat steeds meer pedagogisch medewerkers terechtkomen op een locatie die onderdeel uitmaakt van een brede school of IKC. Dat betekent meer samenwerken met het onderwijs en meer betrokkenheid bij de lessen en de (pedagogische) aanpak van onderwijscollega’s. De reguliere PW-opleiding bereidt studenten echter nog niet echt voor op deze nieuwe werkomgeving, is hun overtuiging.

Maatwerkopleiding

Ze hebben er een maatwerkopleiding van gemaakt, met samenwerking tussen de SRK academie en het ROC Mondriaan-college. De opleiding leidt op tot niveau 4 en komt tegemoet aan de behoefte van brede scholen tot meer naschoolse activiteiten voor kinderen. Het is een combinatie van niveau 4 Pedagogisch Medewerker, Onderwijsassistent en Sociaal Cultureel Werk. Naast taal- en rekenvaardigheid is er aandacht voor didactische vaardigheden, zodat pedagogisch medewerkers kunnen ondersteunen bij het onderwijs. Voorbeeld: als de rekenles over decimalen gaat, kunnen de kinderen ’s middags met de pm’ers koken en decimalen in de praktijk oefenen. De pm’ers volgen twee dagdelen per week de opleiding en lopen verder stage op een brede school of IKC. Daarnaast blijven ze aan het werk op hun eigen groep.

Open inschrijving

Yvonne Boelens, stafmedewerker pedagogisch werk en opleidingen bij de SRK, vertelt dat er inmiddels vijf van dit soort opleidingsklassen zijn (geweest). Vlietkinderen doet inmiddels niet meer mee. Boelens vertelt dat het iedere keer maatwerk is. ‘ In juli 2018 zijn we gestart met twee klassen, eentje met onze eigen medewerkers en eentje op open inschrijving van externen. Deze hebben we beide gericht op de buitenschoolse opvang. In de klas voor onze eigen medewerkers stoppen we modules uit de opleiding voor onderwijsassistent, het gaat dan om vakken als didactiek, pedagogiek en ontwikkelingspsychologie. Hiermee kunnen ze combifuncties gaan uitoefenen op het IKC. Voor de externen, die een wat andere achtergrond hadden, hebben ze weer een wat ander pakket samengesteld. Hier zaten meer onderdelen van de opleiding Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker in en leerden de studenten over hoe het werken in de bso gaat. Zo wordt deze opleiding steeds aangepast op de behoeften uit de markt en de achtergrond van de deelnemers.’

Combinatiefunctie

Deze twee opleidingsklassen zijn vorig jaar afgerond. Yvonne ziet dat deze afgestudeerden allemaal hun plekje hebben binnen een IKC of brede school. Vaak in een combinatiefunctie waarbij ze in de ochtend als onderwijsassistent werken en ’s middags op de bso. ‘Doordat de kinderen deze mensen de hele dag zien, komt er een sterkere verbinding tussen onderwijs en bso en zie je ook de kwaliteit binnen de bso toenemen.’  Ook stromen veel mensen door naar de functie van coördinator.
Inmiddels loopt er weer een nieuwe opleidingsklas, deze is weer meer gericht op de dagopvang binnen het IKC. Daar zijn modules over de babyspecialist en de ontwikkeling van dreumesen en peuters toegevoegd. Maatwerk staat steeds voorop, besluit Boelens.