‘Er is vanuit de samenleving en de politiek een groeiende roep om gelijke kansen voor kinderen. Daarbij wordt er al snel naar het onderwijs gekeken. Maar helaas kunnen we wat dat betreft maar weinig voor elkaar krijgen. Tegen de tijd dat kinderen naar de basisschool gaan, zijn ze in belangrijke mate gevormd. Een eventuele achterstand valt dan eigenlijk niet meer in te halen.’

Dat zegt Adrie Groot, bestuurder van Blosse Opvang en Onderwijs, een organisatie voor integrale kindzorg in de regio Alkmaar. Voor hem is dit al jaren reden om te ijveren voor de ontwikkeling van integrale kindcentra. Op 26 van de 29 locaties heeft Blosse inmiddels opvang en onderwijs geheel of gedeeltelijk geïntegreerd.

Achterstand

Doel van dit alles is een ‘rijke ontwikkelomgeving’ voor elk kind. ‘Leerkrachten in het basisonderwijs voelen zich soms machteloos als ze zien hoe ver de achterstand van een kind is opgelopen als zij het in de klas krijgen. In die eerste vier jaar kan er zoveel fout gaan…. Terwijl dat wellicht niet nodig was geweest als de relatie al langer had bestaan.’

De IKC’s van Blosse hebben daarom een stevige positie in de wijk. ‘We willen in verbinding met ouders en anderen zorgen voor een optimaal ontwikkelklimaat. Bij Blosse Kindcentra vind je daarom ook bibliotheken, consultatiebureaus en opvoedpunten. Lang niet overal en intensief, maar er worden stappen gezet om de relatie met de gezinnen en de wijk of het dorp te verstevigen.’

Vechtscheiding

Op deze manier moet het mogelijk zijn om problemen bij jongere kinderen eerder in beeld te brengen. ‘Die problemen kunnen veel oorzaken hebben: een vechtscheiding, financiële proberen, taalachterstanden… Maar de overeenkomst is: hoe later je dat signaleert, hoe ernstiger de gevolgen.’

Hier komt wat Adrie Groot betreft de kinderopvang om de hoek kijken. ‘Pedagogisch medewerkers zijn vaak goed in het creëren van een veilige omgeving. Zij denken vanuit het kind. Meer dan veel onderwijsprofessionals, die natuurlijk hun eigen kwaliteiten hebben, bijvoorbeeld op het didactische vlak, maar vaak nog worstelen met het systeem.’

Typecursus

Om die reden is de samenwerking van opvang en onderwijs cruciaal. En volgens Adrie Groot moet je dat zelfs nog breder zien. ‘Ik zou het een goed idee vinden als er in alle IKC’s een consultatiebureau is te vinden. Dan kun je al direct na de geboorte van het kind een relatie opbouwen met kind en ouders. Dan zie je sneller wat er nodig is: hulp bij het invullen van een formulier, opvoedtips, een luisterend oor, misschien wel een typecursus.’

Hoe dan ook is er steeds meer oog voor het belang van een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0-13 jaar. ‘Die evolutie is onomkeerbaar in gang gezet. Corona kan daarbij een gamechanger zijn. Thuisonderwijs heeft ook voordelen. Sommige kinderen komen pas laat op gang en leveren hun werkstuk het liefst om acht uur ’s avonds in. Waarom zou dat niet kunnen? Leren doe je van het moment dat je wakker wordt totdat je gaat slapen.’

Loonkosten over

Dat vraagt dus een grotere flexibiliteit van de professionals, ook in de samenstelling van het team. ‘Als er ergens op een van onze locaties een leerkracht vertrekt, hoor ik vaak: we hebben een vacature. Dan zeg ik: nee, je hebt 60.000 euro loonkosten over. Je kunt dat op allerlei manier invullen. Dat hoeft niet altijd een leerkracht te zijn.’

Er is geen lerarentekort, er is een organisatieprobleem, wil Adrie Groot maar zeggen. ‘De vakbonden zijn daar soms kritisch over, en dus heb ik hen wel eens uitgenodigd. Dan liet ik ze een groep zien waar vijf volwassenen aan het werk waren en dan zei ik: willen jullie eens kijken of al deze mensen betekenisvol bezig zijn voor deze kinderen? Ze keken even rond en hun antwoord was: ja, deze mensen zijn betekenisvol bezig. Mijn volgende vraag was: kun je zien wie een leerkracht is en wie niet? Dat konden ze niet zien, moesten ze toegeven.’

Hbo’er voor de klas?

Natuurlijk zijn er leerkrachten nodig met hun specifieke expertise, net zoals er pedagogisch medewerkers nodig zijn met hun specifieke expertise. Maar het is niet per se nodig dat een hbo’ de hele dag voor een klas met 25 kinderen staat. ‘Je moet het anders en slimmer organiseren, en dat kan volgens mijn berekeningen voor hetzelfde geld. Het is lastig, we werken immers al honderd jaar met het bestaande systeem, maar het is mogelijk.’

De meeste ouders zijn volgens Adrie Groot positief over de aanpak van Blosse. ‘Een integraal kindcentrum scheelt voor hen ook een hoop gesjouw. Bij ons geen gedoe over de Stint of wie de noodopvang doet. En we hebben over aanmeldingen niet te klagen. Er zijn het afgelopen jaar bijna 100 kinderen bij gekomen, en dat in een krimpende regio.’

Twee contracten

Nadelen van de Blosse-aanpak zijn er ook, maar die hebben vooral te maken met de bekostiging en het feit dat de wet- en regelgeving niet op IKC’s is ingericht. ‘Daarom zijn we aan de achterkant ingericht als twee organisaties, een voor opvang en een voor onderwijs. Ouders zien dat niet en medewerkers merken er zo min mogelijk van. Al heb je wel twee contracten als je zowel op de opvang als in het onderwijs werkt. Maar als we maar lang genoeg uitdragen hoe goed deze aanpak is, komt die wettelijke verandering er op termijn heus wel.’