Kindermishandeling zou net zo’n bespreekbaar onderwerp moeten zijn binnen de kinderopvang als de bestrijding van taalachterstanden, speelgoedkeuze of de communicatie met ouders. Toch wordt het onderwerp gemeden. Te bang om ouders ermee lastig te vallen of ze onterecht te beschuldigen. Veel van die angst komt voort uit onbekendheid met het onderwerp, denkt Annelies Snijders, staffunctionaris beleid & kwaliteit bij MIK Kinderopvang en student aan de masteropleiding Pedagogiek aan de HAN. Voor deze opleiding ontwikkelde ze met medestudenten een spel waarmee kindermishandeling gemakkelijk tijdens een teambijeenkomst gespeeld kan worden of op de agenda van het teamoverleg gezet kan worden. Het spel, PAKVASt geheten, biedt pm’ers en managers concrete opdrachten rond vijf thema’s. ‘Door casussen met elkaar te bespreken en vervolgens te oefenen hoe je daarop kunt reageren, kunnen pm’ers hun kennis testen en oefenen met gesprektechnieken met ouders. Zo verdwijnt het onderwerp hopelijk uit de angstsfeer.’

Nieuwe cijfers

Het CBS kwam onlangs met nieuwe cijfers over kindermishandeling. In 2014 zijn er 19.340 slachtoffers van kindermishandeling geregistreerd. Dat zijn 6 op de 1000 kinderen. Kinderen onder de 3 jaar zijn relatief vaker slachtoffer: hier gaat het om 7 op de 1000 kinderen.

Bespreekbaar maken

Handelingsverlegenheid is een bekend probleem bij professionals als het gaat om de aanpak van kindermishandeling. Bijzonder hoogleraar prof.dr. Majone Steketee zei tegen het online platform Zorg + Welzijn dat dit voor meer professionals geldt. Zij adviseert om de handelingsverlegenheid te doorbreken door het onderwerp kindermishandeling bespreekbaar te maken. ‘In elke klas zitten drie tot zeven kinderen die te maken hebben (gehad) met kindermishandeling. Besef dus dat het voorkomt in elke klas, in elke straat en in elke wijk. Heb je het idee dat er sprake is van kindermishandeling? Dan moet je het ter discussie durven stellen. Leg open en eerlijk uit dat je vanuit jouw professionele deskundigheid de verantwoordelijkheid hebt om de vraag te stellen. Want als wij het onderwerp al negeren en niet bespreekbaar maken, hoe denk je dan dat kinderen dat zelf wel gaan doen?’

Onderbuikgevoel

‘Het spel is theoretisch onderbouwd’, vertekt Snijders. ‘Bestaande inzichten over kindermishandeling zijn erin verwerkt en het spel nodigt uit tot reflectie en het belang van jezelf serieus nemen en luisteren naar je onderbuikgevoel. Samen delen van signalen en zo samen de last dragen en afchecken. Maar ook het idee dat men eerst een waslijst van zorgen moet hebben alvorens het gesprek te kunnen aangaan. Daarmee maakt de pm’er het vaak groot voor zichzelf terwijl het makkelijker bespreekbaar wordt als men meteen kleine zaken bespreekt.’

Spelregels

Het spel PAKVASt bestaat uit twee dobbelstenen en casuïstiek-kaartjes. Op de ene dobbelsteen staan vijf thema’s en een vraagteken. De vijf thema’s zijn verwaarlozing, mishandeling, seksueel misbruik, getuige van huiselijk geweld en vechtscheiding. Het vraagteken betekent dat een pedagogisch medewerker zelf een thema mag kiezen. De tweede dobbelsteen bevat zes onderwerpen: kennis, professionele houding, vermoedens bespreken, voorbereiding gesprek, gesprek en nabespreken gesprek. Vervolgens biedt de kaart die bij de dobbelstenen past een specifieke casus (vanuit de kinderopvang omschreven). Pm’ers kunnen in een rollenspel met elkaar in gesprek gaan: er is een rol als pm’er, als ouder en als spelleider. Het spel eindigt na een bepaald aantal rondes of na een van tevoren vastgestelde tijd.

Gesprekstechnieken

Snijders test het spel momenteel op zes locaties van MIK Kinderopvang (Maastricht). Ze besteedt haar masteronderzoek aan wat het spel op die locaties uiteindelijk oplevert. Maar de eerste reacties zijn positief. ‘Pm’ers vinden het waardevol om het onderwerp kindermishandeling bespreekbaar te maken. Met het spel kunnen pm’ers zich gesprekstechnieken eigen maken en zo vertrouwder worden met het onderwerp. In januari rond ik het onderzoek naar het effect van het spel af en kom ik met conclusies naar buiten.’

Bestellen

Ondanks dat het onderzoek naar het spel nog loopt, is PAKVASt nu al te bestellen (80 euro voor het complete spel). Met de 50 kaartjes en 300 vragen is er eindeloos te variëren. Bestellen kan op de website van PAKVASt (www.pakvast.com) . Daar is ook meer te lezen over de achtergrond van het spel, de initiatiefnemers en er staan voorbeeldcasussen en opdrachten.

Er zijn nauwelijks effectieve middelen beschikbaar om kindermishandeling te voorkomen. Daarom werken vier universiteiten samen aan een aanpak. Zij zetten hun disciplines in bij het voorkomen, signaleren en stoppen van kindermishandeling. Lees meer