Er gaat in Nederland veel geld om in vroeg- en voorschoolse educatie (VVE). Maar de programma’s hebben weinig zin als het taalniveau van pedagogisch medewerkers niet in orde is. Met die reden hebben de 37 grootste gemeenten van Nederland in 2011 afspraken gemaakt met de toenmalige minister van Onderwijs Marja van Bijsterveld. De belangrijkste conclusie: in 2015 moet 90 procent van alle medewerkers in VVE-groepen voldoen aan de 3F-taaleis. 3F staat gelijk aan havo- of mbo-4-niveau.

Laageletterd

Pedagogisch medewerkers die van de PW-opleiding afkomen, functioneren vaak nog niet op 3F-niveau. In 2009 deed de gemeente Amsterdam een onderzoek naar het taalniveau van pedagogisch medewerkers. De uitkomsten waren vrij schokkend. 23 procent van de medewerkers viel zelfs onder de noemer laaggeletterd. De getoetste medewerkers scoorden vooral slecht op de onderdelen lezen en schrijven.

Amsterdam

Begin 2014 kwam het goede nieuws dat van de vierhonderd slecht scorende medewerkers er nog zestig over zijn. Dat is natuurlijk niet zomaar verbeterd. De gemeente Amsterdam heeft er, net als andere gemeenten, hard aan gewerkt om het taalniveau van pedagogisch medewerkers bij te spijkeren door taaltrainingen en -toetsen aan te bieden.

Ontslagen

In Amsterdam werden VVE-leidsters de afgelopen jaren massaal bijgeschoold. Dat ging niet zonder slag of stoot. Het kwam voor dat pedagogisch medewerkers die steeds zakten voor de taaltoets om die reden hun baan kwijtraakten. De Abvakabo kwam hiertegen in opstand, en zag liever dat de medewerker op een andere groep herplaatst zou worden of begeleid naar een andere baan.

Den Haag

Waar Amsterdam de doelstelling voor 2015 al bijna in zicht heeft, zijn andere gemeenten nog lang niet zo ver. In Den Haag tekenden de gemeente en het ROC Mondriaan in december 2013 een convenant waarin het afspraken maakte over het bijscholen van 345 VVE-medewerkers. Het ROC stelt de opleiding Pedagogisch Werker meteen bij aan de nieuwe taaleisen. Pas afgestudeerden functioneren dan straks meteen op 3F-niveau.

Rotterdam

In Rotterdam waren de afspraken met Van Bijsterveld niet de enige aanleiding om te investeren in het taalniveau van VVE-medewerkers. De slechte citoscores van kinderen noopten de gemeente om vaart te maken met taaltoetsen voor pm’ers en leerkrachten. Dat traject loopt nu nog, maar de gemeenten heeft de doelstelling van 90 procent 3F-leidsters op VVE-groepen al bijna bereikt.

Andere gemeenten

Hoe zit dat in andere gemeenten? In september 2013 is de gemeente Enschede begonnen met de taaltoets voor pedagogisch medewerkers. Zij krijgen de mogelijkheid om het traject te volgen met maximaal drie maal toetsing en twee maal opleiding. In Amersfoort is de taaltraining ook in volle gang. In Eindhoven idem, al zijn niet alle pm’ers blij met de manier van uitvoering (alleen e-learning), de tijd die het in beslag neemt (buiten werktijd) en de slechte communicatie vooraf. Dit blijkt uit een ingezonden stuk van een pm’er in het Eindhovens Dagblad.

Kritiek

Vakbond Abvakabo FNV kwam in 2013 ook met  kritiek op de uitvoering van de taaltoets. Uit een enquête onder leden van de vakbond bleek dat meer dan de helft de bijscholing (deels) moest volgen in eigen tijd. 39 procent moest dit zelfs volledig in eigen tijd doen. Dat  terwijl kinderopvangorganisaties en peuterspeelzalen tijd moeten faciliteren voor bijscholing. Een tweede kritiekpunt is dat veel pm’ers vinden dat de taaltoetsen inhoudelijk weinig zijn afgestemd op wat ze in de praktijk nodig hebben.

Hoe verder?

Gemeenten zullen in 2015 aan moeten tonen dat minimaal 90 procent van hun VVE-medewerkers aan de taaltoets voldoet. Tegelijkertijd loopt de subsidieregeling taal- en interactievaardigheden van het ministerie van Sociale Zaken. Kinderopvangorganisaties kunnen vanaf medio 2014 tot 2017 gebruik maken van subsidie om trainingen op dit gebied te volgen. Dit zal waarschijnlijk ook een positief effect hebben op het taalniveau van pm’ers.