Nederlandse vrouwen krijgen gemiddeld 1,75 kind per persoon. Het is niet zo dat dit geboortecijfer de laatste jaren enorm terugloopt, zoals wel eens wordt beweerd. Door de crisis wordt het krijgen van kinderen soms uitgesteld, maar dat wordt later vaak weer ingehaald. Volgens Gijs Beets is een schommelend verloop van geboortecijfers daarom heel normaal. Hij vindt dat de leeftijdsopbouw in Nederland goed op weg is naar stabiliteit. De enige uitschieter is de babyboomgeneratie. ‘Vlak na de Tweede Wereldoorlog steeg het aantal geboorten snel. Zo snel dat we nu te maken hebben met een snelgroeiende groep 65-plussers. ‘Er is inmiddels  niet meer overal sprake van ontgroening, wel van vergrijzing’, zegt Beets. ‘Maar de regionale verschillen zijn groot.’

Kinderwens

Het krijgen van een kind wordt in Nederland vaak gepland. Het Centraal Bureau voor de Statistiek polst regelmatig jonge mensen of ze een kinderwens hebben en hoe ze die willen invullen. Het gebeurt vaak dat Nederlandse vrouwen later moeder worden dan ze eigenlijk wilden, weet Beets. Daarvoor zijn allerlei redenen. Voorop staat natuurlijk dat er een geschikte partner moet zijn met wie de kinderwens ingevuld wordt. Een opvallende trend is dat veel vrouwen een voorkeur hebben voor een man die hoger opgeleid is dan zijzelf. Wat overblijft, is een groter wordende groep lager opgeleide mannen die geen partner vindt om hun kinderwens in te vullen.

Zwalkend beleid

Beets is ervan overtuigd dat de betrouwbaarheid van kinderopvang een rol speelt in het geboortecijfer. ‘Het zwalkende beleid van de overheid met betrekking tot kinderopvang, stimuleert het krijgen van kinderen in ieder geval niet. Ouders weten niet of ze ervan op aan kunnen. Er is teveel onzekerheid over kosten, bereikbaarheid en kwaliteit.’ Beets kan niet aangeven hoeveel minder kinderen er daardoor per jaar geboren worden. Er kunnen namelijk ook andere verklaringen zijn voor veranderingen.

Buitenland

De Groningse hoogleraar sociologie Melinda Mills zei hier in 2012 wel iets over. Haar bevindingen op basis van Noors onderzoek bereikten toen veel landelijke kranten. Vrouwen zouden daar dankzij de goede kinderopvang gemiddeld 0,5 en 0,7 meer kinderen krijgen. Met twee kinderen per vrouw behoren de Noren tot de vruchtbaarste Europese volken. Andere geboortecijfers ondersteunen deze conclusie. Frankrijk en Zweden bieden veel steun aan jonge gezinnen. Zij hebben een hoog geboortecijfer. Landen waar jonge ouders minder toegang hebben tot goedkope kinderopvang, zoals Italië, hebben een gemiddeld lager geboortecijfer: 1,4.

Manager Kinderopvang Kerkrade en blogger van Kinderopvangtotaal Jolanda Rikers, bezocht onlangs een conferentie van de bdKO. Daar sprak ook Gijs Beets. ‘Wij zijn wereldkampioen in laat kinderen krijgen’, zei hij. Lees haar blog

Arbeidsparticipatie

Scandinavië is echt niet heilig, vindt Beets. Hij weet dat de Zweden met interesse kijken naar het unieke Nederlandse parttime-model. In Nederland gaat bijna geen enkel kind fulltime naar de opvang. Tegelijkertijd is de arbeidsparticipatie van vrouwen hoog, ook al werken zij niet veel uren. Waar Nederland wat van kan leren, vindt Beets, is het stabiele kinderopvangbeleid. ‘In Zweden weten ouders wat ze in de eerste ouderschapsjaren kunnen verwachten aan kosten, kwaliteit en bereikbaarheid.’

Contract overheid

Beets zou graag zien dat ook Nederlanders meer zekerheid krijgen in de eerste jaren van hun ouderschap. ‘Ouders zouden eigenlijk een langdurende verbinding aan moeten gaan met de overheid. Van 4 maanden tot 4 jaar moet er in de opvang een gegarandeerd plekje zijn voor hun kind. De overheid weet wat het aan langetermijninkomsten kan verwachten en biedt daarvoor kwaliteit, beschikbaarheid en betaalbaarheid.’ Beets ziet demografische berichten regelmatig ondersneeuwen in de Tweede Kamer. Hij is van plan om het effect van kinderopvang op de demografie steviger te laten horen in Den Haag.