VISIE VGOB OP DE TOEKOMST VAN DE GASTOUDEROPVANG

 

Samenvatting door VGOB voorgestelde maatregelen:

 

Gastouderopvang

• – Handhaving van gastouderopvang in de Wet Kinderopvang en deze vorm van opvang stimuleren.

Gastouder

• – Verdere ontwikkeling van het beroep van gastouder.
• – Opvang door familieleden tot in de tweede graad komt niet langer in aanmerking voor toeslag kinderopvang.
• – Onderzoeken van alternatieve arbeidsrelaties tussen gastouderbureau – gastouder.
• – Handhaving van het huidige beleid dat een (reguliere) gastouder maximaal 4 kinderen mag opvangen.

Gastouderbureaus

• – Verplichte certificering (procedureel) van gastouderbureaus naast het ontwikkelen van een keurmerk (inhoudelijk).
• – Een maximum aantal koppelingen per fte-bemiddelingsmedewerker.
• – Gastouderbureaus werken lokaal of regionaal.

Aansluiting maatschappelijke ontwikkelingen

• – Verplichte deelname van gastouderbureaus aan regio- of buurtoverleg waarin consultatiebureaus, onderwijs, kinderopvang e.a. deelnemen.
• – Gastouderopvang is vanaf 3 jaar voor nog maximaal 3 dagen per week mogelijk; kinderen vanaf 3 jaar kunnen 2 dagen naar het kinderdagverblijf met recht op toeslag kinderopvang waar in verticale groepen 3+ voorschoolse educatie onderdeel uitmaakt van de opvang.

Financiering

• – Alleen gastouderopvang die plaatsvindt onder begeleiding van gecertificeerde gastouderbureaus, al dan niet onderdeel uitmakend van brede kinderopvangorganisaties, komt voor kinderopvangtoeslag in aanmerking
• – Voor alle vormen van kinderopvang geldt een zelfde maximum uurtarief waarover toeslag kinderopvang wordt verstrekt.
• – Geen ‘open eind’ financiering: bij vastlegging van het aantal opvanguren geldt het aantal arbeidsuren van de minst-werkende ouder als uitgangspunt, voor maximaal 47 weken per jaar, maximaal 2000 uur per jaar.
• – Gastouderbureau brengt maandkosten voor bemiddeling en begeleiding in rekening. Werkzaamheden gastouderbureau zijn zo niet afhankelijk van het aantal opvanguren.
• – Gastouderbureau heeft een adviestarief voor de gastouder, maar de gastouder stelt zelf haar uurprijs vast.
• – Gastouderbureau biedt ouders op verzoek – voorafgaande aan een kennismaking met een gastouder – een eerste berekening van de kosten aan, op basis van het adviestarief.
• – Verplichting tot het maken van een jaaroverzicht van het aantal uren en de kosten door het gastouderbureau ten behoeve van de ouders.
• – Verplichting tot het maken van een jaaroverzicht van het aantal uren en de inkomsten ten behoeve van de gastouder.
• – Belastingdienst kan bij ouders, gastouders, maar ook bij gastouderbureau controle uitvoeren.
• – Geen verplichting tot kassiersfunctie. Kassiersfunctie brengt hogere kosten met zich mee en meer bureaucratie. Door verplichte jaaroverzichten is controle voldoende. Ouders zijn in staat om zelf toeslag aan te vragen en zijn verantwoordelijk voor betalingen.

 

 

Uitgangspunten:

• I. Ouders dragen de primaire verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kinderen.
• II. Gastouderopvang dient bij te dragen aan een gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen.
• III. Gastouderbureaus dienen professioneel te werken en een duidelijke toegevoegde waarde te bieden voor de opvang.
• IV. Gastouderopvang dient aan te sluiten bij landelijke ontwikkelingen op het gebied van arbeidsparticipatie (cie. Bakker) en jeugdzorg.
• V. Opvang dient plaats te vinden binnen duidelijke en transparante financiële kaders.

 

 

Ad I    

Ouders dragen de primaire verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kinderen.

Ouders maken keuzes in de manier waarop zij hun kinderen willen laten opvangen die het beste bij het kind, de gezinscultuur en de gezinsomstandigheden passen. Ouders dienen daarin een keuzemogelijkheid te hebben. Gastouderopvang wordt door steeds meer ouders ‘ontdekt’ als prettig alternatief waarin persoonlijke aandacht en rust geboden wordt. Doordat bij een goede match het opvoedingsklimaat in het gastgezin nauw aansluit bij de waarden en normen van de ouders, voelen ouders en kinderen zich hier zeer prettig bij.

 

Gastouderopvang dient niet alleen beschikbaar te zijn voor ouders die op het platteland wonen, of voor kinderen die niet gedijen in grotere groepen, of voor ouders die door hun werk aangewezen zijn op een zeer flexibele vorm van opvang.

De gastouderopvang dient voor alle ouders een reële keuzemogelijkheid te zijn.

 

Ouders dienen ook te kunnen kiezen uit een scala van opvangorganisaties: sommige ouders voelen zich prettig bij brede kinderopvangorganisaties; andere ouders waarderen juist de persoonlijke benadering van een regionaal of lokaal werkend zelfstandig gastouderbureau.

 

 

Ad II  

Gastouderopvang dient bij te dragen aan een gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen.

De resultaten van het onderzoek ‘’Welbevinden en Stress van kinderen in de kinderopvang” (Leiden september 2008, van IJzendoorn e.a.) wijzen uit dat kinderen in de leeftijd van 20 – 40 maanden die opgevangen worden door een gastouder hoger scoren op welbevinden dan leeftijdsgenootjes die in een kinderdagverblijf worden opgevangen. Dit heeft mede te maken met de hogere mate van sensitiviteit van de gastouders en een lager niveau van geluidsprikkels (meer rust). Dat kinderen zich prettig voelen is naar ons inzicht een basisvoorwaarde om te komen tot een gezonde ontwikkeling, en daar wordt door gastouders nu al in hoge mate aan voldaan!

 

Er is behoefte aan verdere ontwikkeling van het beroep van gastouder.

De verscherpte eisen aan gastouders die sinds 1 april gesteld worden aan gastouders leiden tot bevordering van de deskundigheid.

De VGOB stelt voor dat gastouders bij intake gescreend worden op hun competenties volgens het landelijk competentiemodel (aangepast aan de nieuwe eisen) en hier voldoende op dienen te scoren om voor bemiddeling in aanmerking te komen.

Op basis van de screening worden aandachtspunten geformuleerd waar de gastouder zich verder op kan ontwikkelen.

In het eerste jaar dat de gastouder werkzaam is dient de gastouder een aantal modules te doorlopen (pedagogiek/ communicatie/ kinder-EHBO/ veiligheid en gezondheid) op basis waarvan de gastouder gecertificeerd wordt. Deze modules zullen zo mogelijk in samenwerking met de ROC’s en de Gastouderacademie verder worden ontwikkeld.

In de volgende jaren dient de gastouder jaarlijks verplicht minimaal twee dagdelen aan bijscholing te volgen.

Momenteel wordt binnen de branche een certificeringstraject ontwikkeld waarbij gastouders een diploma op niveau 2 kunnen behalen op basis van EVC.

 

Ontwikkelen van de beroepsmatige deskundigheid veronderstelt dat de gastouder open staat voor begeleiding en aansturing door het gastouderbureau. Opvang door familieleden wordt sterk gekleurd door een bijzondere emotionele betrokkenheid bij de kinderen en de ouders. Dit maakt het voor gastouderbureaus moeilijk om deze gastouders beroepsmatig bij te sturen. Voor familieleden is het namelijk niet hun beroep, maar de familieband die centraal staat.

Ondanks de waardering die wij hebben voor familieleden die kinderen met veel liefde en inzet opvangen, menen wij dat het maatschappelijk niet langer verdedigbaar is om opvang door familie (tweede graad) uit algemene middelen te financieren.

De VGOB stelt daarom voor om opvang door familieleden tot in de tweede graad niet langer in aanmerking te laten komen voor toeslag kinderopvang.

 

Eén van de belangrijkste redenen voor ouders om te kiezen voor gastouderopvang is rust die geboden wordt in deze vorm van kinderopvang.

Handhaving van het huidige beleid dat een gastouder maximaal 4 kinderen mag opvangen onder 4 jaar dient daarom gehandhaafd te worden.

Wat betreft de innovatieve opvang dient de evaluatie van Sardes afgewacht te worden.

 

Gastouders zijn werkzaam als freelancer dan wel als zzp’er. Zij gaan een contract aan met het gastouderbureau waarin verklaard wordt dat zij de kwaliteitseisen in acht zullen nemen en zich verplichten tot het volgen van de vereiste bijscholing.

Gastouders behouden echter de vrijheid om hun eigen werktijden in overleg met de ouders vast te stellen; zij kunnen niet verplicht worden tot het bieden van vervangende opvang bij afwezigheid van collega’s, en zij zijn vrij in het bepalen van hun uurtarief. Daar tegenover staat dat zij geen financiële zekerheid hebben.

De VGOB staat positief tegenover het onderzoeken van alternatieve arbeidsrelaties die de relatie tussen gastouderbureau – gastouder versterken en daarmee de mogelijkheden tot aansturing verder vergroten.

 

 

Ad  III.

Gastouderbureaus dienen professioneel te werken en een duidelijke toegevoegde waarde te bieden voor de opvang.

De wildgroei onder de gastouderbureaus heeft geleid tot een ernstige beschadiging van de branche. De verscherpte eisen die vanaf 1 april gelden moeten leiden tot een verbetering van de werkwijze van de bureaus. Het is de taak van de gemeenten hierop toe te zien en te handhaven. een stringenter handhavingsbeleid is noodzakelijk.

 

Het voorstel in het meerjarenperspectief kinderopvang is om de zelfstandige gastouderbureaus geheel af te schaffen en alle gastouderopvang onder te brengen bij brede kinderopvangorganisaties.

Het moge duidelijk zijn dat dit niet in het belang is van de zelfstandige gastouderbureaus, maar ook niet van de opvang. Jarenlange expertise, lokaal ondernemerschap en werkgelegenheid zullen hiermee verloren gaan.

Bovendien zullen de voorstellen leiden tot regionale monopolisering binnen de branche. Er zal voor ouders weinig meer te kiezen zijn, en het gebrek aan concurrentie zal een negatieve invloed hebben op de kwaliteit.

De VGOB is van mening dat ook kwalitatief goede zelfstandige gastouderbureaus binnen de kinderopvang een plek verdienen. Om die kwaliteit te waarborgen kan gedacht worden aan (HKZ-)certificering. Daarbij merken wij op dat binnen het certificeringstraject expliciet aandacht besteed dient te worden aan de implementatie en aan de kwaliteit van de uitvoering.

 

De toegevoegde waarde van een professioneel gastouderbureau ligt in:

• – screening van gastouders op competenties, opstellen van een begeleidingsplan
• – de bemiddelingstaak: matchen van ouders – gastouders
• – het aansturen, ondersteunen en controleren van gastouders
• – signaleringsfunctie bij ontwikkelings- en opvoedingsproblemen bij kinderen
• – deskundigheidsbevordering aan gastouders
• – opvoedingsondersteuning van ouders.
• – administratieve ondersteuning van de opvang
• – conflictbemiddeling
• – het aanbieden aan gastouders en ouders van een netwerk waarin ontmoeting en uitwisseling van ervaring, en onderlinge ondersteuning centraal staat.

Deze taken vragen om een intensief persoonlijk contact tussen gastouderbureau en gastouder/vraagouders.

Er dient een maximum aantal koppelingen per fte-bemiddelingsmedewerker te worden vastgesteld.

Gastouderbureaus werken lokaal of regionaal.

 

 

Ad IV. Gastouderopvang dient aan te sluiten bij landelijke ontwikkelingen op

 het gebied van arbeidsparticipatie (cie. Bakker), onderwijs en jeugdzorg.

 

• Meer mensen moeten aan het werk, en zij moeten flexibeler inzetbaar zijn.
• De problemen rondom kinderen/ problematisch gedrag nemen toe.
• Voorschoolse educatie draagt bij aan betere onderwijsprestaties.

 

Flexibele opvang zal in de brede kinderopvanginstellingen gestimuleerd worden, maar zal relatief hoge (personeels-) kosten met zich meebrengen. Gastouderopvang wordt juist gekenmerkt door flexibiliteit, en is relatief goedkoper omdat met uren ipv. dagdelen gerekend wordt. Ook zijn de wachtlijsten in de kinderdagverblijven/bso nog steeds te lang en is gastouderopvang ook in die zin voorlopig gewoon onmisbaar.

Gastouderopvang dient daarom verder gestimuleerd te worden.

 

Deelname van gastouderbureaus aan regio- of buurtoverleg waarin consultatiebureaus, onderwijs, kinderopvang e.a. deelnemen kan bijdragen aan verbetering van de zorg voor kinderen.

Naar ons idee is één van de oorzaken van de toenemende jeugdproblematiek gelegen in de toenemende complexiteit van de samenleving waarin kinderen ‘meer moeten’  en in drukkere situaties opgroeien. Een complexere samenleving stelt ook hogere eisen aan ouders. Toch groeien het merendeel van de kinderen op een prettige manier op en doen ouders het goed.

Gastouderopvang biedt kinderen meer rust en gastouders zijn in hoge mate sensitief, hetgeen bijdraagt aan het welbevinden van kinderen.

Op het gebied van ontwikkelingsstimulering valt naar ons idee zeker nog winst te behalen, hetgeen met de certificering van de gastouders ook zeker de nodige aandacht krijgt.

Gastouderbureaus zouden daarnaast een grotere rol kunnen spelen in de opvoedingsondersteuning, door uitbreiding van de themabijeenkomsten. In geval uit gesprekken met de gastouder of de ouders blijkt dat ouders baat zouden kunnen hebben bij individuele opvoedingsondersteuning kan dit expliciet aan ouders worden aangeboden door het gastouderbureau, dan wel kan het gastouderbureau hen gericht doorverwijzen.

 

Voorschoolse educatie lijkt voor veel kinderen een bijdrage te kunnen leveren aan hun ontwikkeling.

Om dit te stimuleren stelt de VGOB in navolging van de MOgroep voor dat alle kinderen vanaf 3 jaar 2 dagen naar het kinderdagverblijf kunnen gaan (met recht op kinderopvang toeslag) waar in verticale groepen 3+ voorschoolse educatie onderdeel uitmaakt van de opvang. Naast deze opvang is daarom vanaf 3 jaar gastouderopvang nog voor maximaal 3 dagen mogelijk, mits het kinderdagverblijf ook opvang kan aanbieden.

 

 

Ad VI.

Opvang dient plaats te vinden binnen duidelijke en transparante financiële kaders.

• Alleen gastouderopvang die plaatsvindt onder gecertificeerde gastouderbureaus, al dan niet onderdeel uitmakend van brede kinderopvangorganisaties, komt voor toeslag kinderopvang in aanmerking.
• Voor alle vormen van kinderopvang geldt eenzelfde maximum uurtarief waarover toeslag kinderopvang wordt verstrekt.
• Geen ‘open eind’ financiering: bij vastlegging van het aantal opvanguren geldt het aantal arbeidsuren van de minst-werkende ouder als uitgangspunt, voor maximaal 47 weken per jaar, maximaal 2000 uur per jaar.
• Gastouderbureau brengt maandkosten voor bemiddeling en begeleiding in rekening. Werkzaamheden gastouderbureau zijn niet afhankelijk van het aantal opvanguren en er dient geen financieel belang te zijn voor het bureau bij het aantal uren.
• Gastouderbureau heeft een adviestarief voor de gastouder, maar de gastouder stelt zelf haar uurprijs vast.
• Gastouderbureau biedt ouders op verzoek – voorafgaande aan een kennismaking met een gastouder – een eerste berekening van de kosten aan, op basis van het adviestarief.
• Verplichting tot het maken van een jaaroverzicht van het aantal uren en de kosten door het gastouderbureau ten behoeve van de ouders.
• Verplichting tot het maken van een jaaroverzicht van het aantal uren en de inkomsten ten behoeve van de gastouder.
• Belastingdienst kan bij ouders, gastouders, maar ook bij gastouderbureau controle uitvoeren.
• Geen verplichting tot kassiersfunctie. Kassiersfunctie brengt hogere kosten met zich mee en meer bureaucratie. Door verplichte jaaroverzichten is de controle voldoende. Ouders zijn in staat om
  elf de toeslag kinderopvang aan te vragen en zijn verantwoordelijk voor betalingen. Gastouderbureau kan op verzoek ondersteuning verlenen.

 

 

Tot slot

In het pleidooi om alle gastouderbureaus aan brede kinderopvangorganisaties te koppelen wordt beargumenteerd dat alleen zo de kwaliteit en professionaliteit gewaarborgd kan worden.

Wij willen dit stellig bestrijden. Binnen de zelfstandige gastouderbureaus die lid zijn van de VGOB is zeer veel expertise aanwezig. Certificering zal bijdragen aan verdere verhoging van die kwaliteit en uniformering van de werkwijzen. Dit zal bijdragen aan verdere selectie van het aantal gastouderbureaus en tegengaan van de versnippering.

Voorkomen dient te worden dat er monopolisering van de branche optreedt omdat daarmee de keuzemogelijkheden voor ouders ongewenst verminderd worden en er geen kwaliteitimpuls meer binnen de markt zal zijn om de dienstverlening te optimaliseren.

 

 

Breda, 20 september 2008.