De mate waarin kinderen gepest worden hangt vaak samen met hoe weerbaar ze zijn. Weerbaarheid is een beschermingsfactor en de basis hiervoor wordt meestal al gelegd op jonge leeftijd. Daarom is pesten en het voorkomen van pesten een belangrijk aandachtspunt voor iedereen die met (groepen) kinderen werkt. Kwetsbare kinderen worden eerder slachtoffer en krijgen te maken met emotionele problematiek. Hoe schadelijk de gevolgen van pesten kunnen zijn, wordt steeds vaker en pijnlijk bekend.

Wat ik me afvraag is of wij wel vaak genoeg en voldoende stilstaan bij de vraag of er op de groep wordt gepest. Organisaties en medewerkers die ontkennen dat pesten bij hen plaatsvindt, nemen dit onderwerp en de slachtoffers niet serieus. Sinds 2013 zijn scholen wettelijk verplicht een plan van aanpak te hebben tegen pesten. Kinderopvangorganisaties niet. Pedagogisch medewerkers reageren ongetwijfeld snel en correct wanneer zij merken dat er iemand wordt gepest of buitengesloten. Het wordt besproken met de groep en er worden regels opgesteld. Maar is het niet belangrijker om preventief te werken en om hier een helder en duidelijk beleid op te voeren waar alle betrokkenen een verantwoordelijkheid in hebben en, indien nodig, op kunnen terugvallen?

‘Kinderen hechten het meeste waarde aan het hebben van vriendjes en vriendinnetjes’

We moeten wel preventieve maatregelen nemen om te voorkomen dat er een kind over een boomwortel struikelt, maar niet om te voorkomen dat een kind buitengesloten of gepest wordt. Net zo gemakkelijk als we er vanuit gaan dat de brandmeldinstallatie het doet, gaan we er vanuit dat kinderen zich op de groep veilig voelen. Maar dat laatste hoeven we niet maandelijks te testen.

Bij ons kindercentrum vragen wij de kinderen jaarlijks een evaluatie in te vullen over de bso. Voor de kleuters hebben we daarvoor een kleurplaat met aandachtsgebieden gemaakt, waarin ze kunnen aangeven wat zij belangrijk vinden. Wat me bij de analyse van deze evaluaties steeds weer opvalt, is dat de kinderen het meeste waarde hechten aan het hebben van vriendjes en vriendinnetjes. Voor kinderen geldt dat zij de kwaliteit beoordelen op hoe zij zich voelen, of zij gezien en gewaardeerd worden, vriendschappen hebben, mee mogen doen en er bij horen. Dit heeft alles te maken met het pedagogisch klimaat en sociale veiligheid. En hoe het daarmee is gesteld, wordt nog veel te weinig gemeten en beoordeeld.

‘Dat ik mag zijn zoals ik ben’

Met de invoering van Het Nieuwe Toezicht, lijkt minister Asscher de focus op de pedagogische kwaliteit te willen leggen en, naar ik hoop, ook op de sociale veiligheid. Maar goede instrumenten waarmee we het pedagogische klimaat goed kunnen analyseren, evalueren en verbeteren, zijn er nog nauwelijks. Sommige kindercentra voeren een preventief beleid tegen pesten en hebben zelf een protocol opgesteld. Zo wordt het onderwerp pesten niet alleen actueel als de schade al is aangericht, maar staat het continu op de agenda. Pesten kan worden aangepakt als de hele omgeving er van doordrongen is dat pesten onacceptabel is, dit regelmatig met elkaar bespreekt en benoemt dan men elkaar respecteert.

En als ik bij het lezen van de evaluaties die zijn ingevuld door de kinderen bij de vraag: waar ben jij trots op bij de bso? het volgende lees: ‘dat ik mag zijn zoals ik ben’, dan maakt mijn hart een sprongetje. We zijn op de goede weg!

*Dit blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jeugd, een grootschalig onderzoek onder 100.000 jongeren naar leefstijl en gezondheid door de GGD’en en het RIVM.

De vorige keer schreef Kirsten een weblog over het belang van een goede hechting voor baby’s en de rol die pm’ers hierin kunnen spelen. Naar de weblog >>