Deze week barstte de discussie los over kinderopvang als arbeidsmarktinstrument. Volgens hoogleraar economie Janneke Plantinga en CPB-onderzoeker Emre Akgündüz moet de kinderopvang zich breder gaan profileren dan alleen als arbeidsmarktinstrument. Kinderopvang heeft ook een meerwaarde in het leven van jonge kinderen. ‘Er is tot nu toe weinig bewijs te vinden dat investeringen in kinderopvang leiden tot een hogere arbeidsparticipatie van moeders’, aldus de twee in BBMP.

Combineren werk en zorg

Piet van den Reijen, senior beleidsadviseur van Brancheorganisatie Kinderopvang, begrijpt het ter discussie stellen van kinderopvang als arbeidsmarktinstrument niet. ‘Ondersteuning van jonge ouders die betaald werk en de zorg voor kinderen willen combineren, is de raison d’être van kinderopvang. Zonder kinderopvang geen arbeidsdeelname van moeders.’ Lees hier zijn reactie >>

Werkgelegenheid

Of kinderopvang daadwerkelijk bijdraagt aan een hogere arbeidsdeelname van vaders en moeders, is een vraag waar maar moeilijk één antwoord op te geven is. Arbeidsparticipatiecijfers spreken elkaar tegen. Volgens minister Asscher zou kinderopvang één van de middelen zijn om de werkgelegenheid te laten groeien in Nederland. Het kabinet wil dat er de komende tijd 100.000 banen bij komen. Maar de kwartaalcijfers van het ministerie laten zien dat ouders, ondanks vraaguitval in de kinderopvang, bijna net zo actief op de arbeidsmarkt blijven.

CBS: ouders werken gewoon door

De bron van het ministerie is het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hun analyse is helder: ondanks bezuinigingen op de kinderopvang, werken ouders gewoon door. Kinderopvang functioneert amper als arbeidsmarktinstrument. CBS-onderzoekers bekeken de arbeidsparticipatiecijfers tussen 2005 en 2013. Ouders met jonge kinderen (0-11 jaar) en ouders met oudere kinderen (12-17 jaar) ontwikkelden zich op de arbeidsmarkt gelijkwaardig. Een onverwacht resultaat, vonden de onderzoekers. Op basis van de bezuinigingen in de kinderopvang hadden de onderzoekers verwacht dat ouders met jonge kinderen veel minder waren gaan werken.

Buitenhek: analyse geeft vertekend beeld

Ed Buitenhek, van adviesbureau Buitenhek vindt dat het CBS wel heel selectief heeft geshopt in de beschikbare data. Want vergelijk je 2011 met 2013, dan laten de cijfers een heel ander beeld zien. Het CBS noemt 2012 en 2013 de jaren waarin het zwaarst is bezuinigd op de kinderopvangtoeslag. ‘Waarom dan ook niet kijken naar de effecten van die bezuinigingen in 2014?’ Buitenhek bekeek ook subcategorieën, zoals de groep alleenstaande moeders. In de analyse van het CBS is 2,1 procent in deze groep minder gaan werken. In de vergelijking van Buitenhek nam de arbeidsparticipatie van deze groep met 8,1 procent af. Dat is een aanzienlijk verschil.

CPb: juist goed voor arbeidsparticipatie

Het Centraal Planbureau (CPb) onderzocht in 2015 een aantal scenario’s voor arbeidsstimulatie in opdracht van het kabinet. Ook hun conclusie staat haaks op de cijfers van het CBS. Van alle scenario’s:  verhogen van de kinderopvangtoeslag, een subsidie voor werkende moeders, de inkomensafhankelijke combinatiekorting, het verhogen van de arbeidskorting, het verlagen van uitkeringen en het verlagen van het kindgebonden budget of de bijstand voor alleenstaande moeders, pakt investeren in kinderopvangtoeslag het gunstigst uit. Zelfs als er rekening gehouden wordt met een stijging van overheidskosten, levert een hogere kinderopvangtoeslag meer werkgelegenheid op dan bijvoorbeeld het verlagen van belastingtarieven.

‘Geen vergelijking’

Na Kamervragen over deze tegenstellende conclusies, benadrukte Asscher dat het geen zin heeft de conclusies van het CBS en van het CPb te vergelijken. ‘De onderzoeken zijn zo verschillend opgebouwd dat een vergelijking nauwelijks te maken is. Er zit verschil in de data die worden gebruikt en de periode waarop die betrekking hebben. Verder wordt gebruik gemaakt van een andere methodiek’, aldus de minister. In de kabinetsplannen blijft de kinderopvang voorlopig nog gewoon als arbeidsmarktinstrument aangemerkt staan.