Regelmatig worden vragen gesteld over het inzetten van camera’s rondom en in kinderdagverblijven. Vooral het juridisch kader dat antwoord geeft op de vraag wanneer cameratoezicht is toegestaan en hoe het zit met de privacy van de medewerkers en de kinderen, blijkt niet altijd duidelijk te zijn. Begrijpelijk is dat wel. Want doordat camera’s kunnen worden ingezet voor verschillende doelen gelden per situatie verschillende aandachtspunten en regels.

Permanent toezicht

Als een camerasysteem wordt ingezet om mensen structureel in de gaten te houden en als de beelden opgeslagen worden, dan wordt dit gezien als een indringende inbreuk op de privacy. Werknemers (en kinderen) fotograferen of filmen op de werkplek mag dus ook niet zomaar. Het bekende bordje ‘Cameratoezicht’ alléén is niet genoeg; dat helpt uitsluitend als opnamen worden gemaakt in de openbare ruimte.

Permanent cameratoezicht moet als laatste redmiddel worden ingestoken. Dit houdt dus in dat als waarschuwingen en eerdere maatregelen een bepaald gedrag niet hebben kunnen veranderen, cameratoezicht gerechtvaardigd kan worden. Het gebruik van verborgen camera’s (waarvan medewerkers en ouders dus niet kunnen zien waar ze hangen) mag alleen voor specifieke, kortdurende perioden. En het doel ervan dient duidelijk te zijn omschreven.

Vier-ogenprincipe

Cameratoezicht incidenteel gebruiken omdat gedurende korte tijd het vier-ogenprincipe anders niet kan worden waargemaakt, is een laatste redmiddel. Immers, het oog van een camera is geen volwaardige vervanger van menselijke ogen. Bovendien moet bedacht worden dat het begrip vier-ogenprincipe niet te letterlijk moet worden genomen, want in feite worden hiermee natuurlijk twee volwassenen bedoeld. Permanente of structurele inschakeling van cameratoezicht omwille van het vier-ogenprincipe is dus niet toegestaan.

In het kort kan gesteld worden dat bij cameratoezicht op het werk de regel geldt dat de ondernemingsraad (OR) instemming moet geven. Cameratoezicht valt namelijk onder de Wet bescherming persoonsgegevens. Op grond van de Wet op de ondernemingsraden heeft de OR daar instemmingsrecht voor. Dit geldt dan voor de privacy en de belangen van de medewerkers. De wet beschermt in deze situatie de werknemer.

Verplicht aanmelden

Camerasystemen waarmee langer dan één dag opgenomen beelden worden bewaard, ziet het College bescherming persoonsgegevens (CBP) als een persoonsregistratiesysteem en/of als een persoonsvolgsysteem. Om die reden bent u verplicht om uw camerasysteem aan te melden bij de Registratiekamer. Dit kan door middel van het zogeheten camera-aanmeldingsformulier; zie het kader voor nadere gegevens. Deze aanmelding is overigens gratis. Bij de aanmelding hoort een vragenlijst waarin u duidelijk moet verwoorden wat het doel is van uw camerasysteem. Door het invullen en opsturen van dit formulier voorkomt u achteraf vervelende situaties.

Communicatie naar ouders

Voor de kinderen is er geen specifieke regeling waarvoor een instemmingsrecht is. Wel is het van belang om met de oudercommissie af te stemmen waarom cameratoezicht wordt toegepast en dat men hierover een stemming houdt. Ook de communicatie naar de ouders, het duidelijk kenbaar maken van het cameratoezicht, evenals het doel ervan en wie er verantwoordelijk is voor het bekijken en beoordelen van de beelden, zijn belangrijke onderwerpen. Niet in de laatste plaats moet men zich terdege afvragen of het wenselijk is om kinderen continu in de gaten te houden. Dit kan namelijk een grote belasting zijn voor de pedagogisch medewerkers, leiding en kinderen. Elke ‘fout’ en elk incident wordt vastgelegd, en kan ter sprake komen in een overleg met ouders.

Incidenteel inkijken

Een andere ontwikkeling is het ‘bewaken’ van de kinderen met behulp van een live stream via internet die alleen beschikbaar wordt gemaakt voor de desbetreffende ouders. Zo hebben ouders toezicht op wat er met hun kinderen gebeurt op het kinderdagverblijf. Hierbij is het natuurlijk van belang dat ouders alleen kunnen kijken als hun kind daadwerkelijk aanwezig is. Bovendien moet deze stream zeer goed beveiligd zijn om te voorkomen dat niet-geautoriseerde gebruikers bij de beelden kunnen. Een wachtwoord alléén is niet voldoende. Met inachtneming van de regels zoals eerder genoemd in dit artikel is het juridisch toegestaan om dergelijke beelden naar een besloten groep te streamen.

Overige toepassingen

Met een camera kan tegenwoordig veel méér dan alleen maar plaatjes opnemen en bekijken. Zo kunnen slimme camerasystemen gezichten en gedragingen herkennen. Ook kunnen ze gebruikt worden om bijvoorbeeld een deur te openen of te sluiten. In een dergelijk geval is de camera een verlengstuk van het toegangssysteem en valt deze toepassing, mits de camera niet gericht wordt op de werkplek, niet onder de regels die gelden voor permanent toezicht en structurele opslag.

Meer informatie via College bescherming persoonsgegevens (CBP): www.cbpweb.nl. En via www.ccv.nl en blog.iusmentis.com. Joost van der Molen is Product Manager Video bij Chubb Fire & Security (www.chubbfs.nl). Dit bedrijf is in Nederland toonaangevend op het gebied van elektronische beveiliging en brandbestrijdingsoplossingen.

Foto: Nationale Beeldbank